Birincil Piyasalar ve İkincil Piyasalar
- 23 Nisan 2020
- 3969 Kez Okundu
Sermaye Piyasası, Birincil ve ikincil piyasalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
İkincil Piyasalar ise kendi içerisinde Spot ve Vadeli Piyasalar olarak ayrılmaktadır.
Vadeli Piyasalar içerisinde forward, swap, futures ve opsiyon işlemleri yapılmaktadır.
Birincil Piyasalar
- Sermaye piyasası araçlarının ihraççısı tarafından ilk defa piyasaya çıkarılarak alıcılara satıldığı piyasadır.
Birincil Piyasaların Fonksiyonları
- Sermaye Piyasasının fonksiyonlarından reel piyasaya kaynak sağlamak,
- Riskleri dağıtmak
- mülkiyeti tabana yayma fonksiyonları birincil piyasalarda gerçekleşir.
İkincil Piyasalar
- Daha önce ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının tasarruf sahipleri arasında alınıp satıldığı piyasadır.
İkincil Piyasaların Fonksiyonları
- Sermaye Piyasasının likitide sağlamak fonksiyonu ikincil piyasalarda gerçekleşir.(1)
- Bir yatırımcının, acil nakit ihtiyacının doğması ya da yatırım aracı tercihini değiştirerek yeni bir sermaye piyasası aracı almak istemesi durumunda, satış yapabildiği piyasalardır.
- İkincil Piyasanın Fiyat Belirleme fonksiyonu en önemli fonksiyonudur. (2)
- Birincil piyasada sermaye piyasası aracı alan yatırımcılar, kar elde etmek isteyecekleri için alım fiyatı olarak ikincil piyasada satabileceği fiyattan yüksek bir fiyat ödemek istemezler.
- Bu nedenden dolayı, Birincil piyasada ihraç edilecek sermaye piyasası araçlarının fiyatı belirlenirken ikincil piyasada işlem gören sermaye piyasası araçlarının fiyatı da dikkate alınır.
- İkincil Piyasanın son olarak vadeyi belirleme fonksiyonu vardır.(3)
- Birincil piyasadaki borçlanma aracının vadeleri belirlenirken ikincil piyasada işlem gören borçlanma araçlarının vadeleri de dikkate alınmaktadır.
- İkincil Piyasalar vadelerine göre Spot ve Vadeli piyasalar olarak ikiye ayrılır.
Spot Piyasalar
- İkincil piyasada işlem gören bir kıymetin ve bu kıymeti karşılayan paranın, alım satım işleminin yapılmasından sonra el değiştirmesini sağlayan piyasalardır.
- Örneğin,Borsa İstanbul A.Ş. bünyesinde faaliyet gösteren Pay Piyasası, Tahvil ve Bono Piyasası spot piyasalardır.
Vadeli Piyasalar
- Bugünden alım satım işlemi yapılan bir kıymetin ileri bir tarihte teslimatının yapılarak el değiştirdiği piyasalardır.
- Vadeli piyasalarda forward, swap, futures ve opsiyon olarak tanımlanmış işlemler yapılmaktadır.
- Forward işlemi: ileri bir tarihte teslimi yapılacak bir kıymetin vadesi, fiyatı ve miktarı bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı işlemlerdir.
- Bu işlem kur dalgalanmalarına karşı korunma amaçlı yapılmaktadır.
- Future İşlemi : Fordward işlemi ile benzer şekilde ileri bir tarihte teslimi yapılacak bir kıymetin vadesi, fiyatı ve miktarı bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı işlemlerdir.
- Ancak future işlemi, organize piyasalarda yapılması, sözleşmelerin içerikleri ve vadeleri standart olması, sözleşmenin vadesinden önce iptal edilebilmesi, likiditesinin yüksek olması gibi nedenlerde forward sözleşmelerdenayrılmaktadır.
- Swap İşlemi : Değiş tokuş, takas anlamına gelen kelimenin vadeli piyasadaki karşılığı iki tarafın karşılıklı olarak konusu ve değeri aynı olan iktisadi ve mali değerleri birbiriyle değiş tokuş etmeleridir.
- Firmalar birbirleri ile sabit faizli veya dalgalı faizli borçlarını döviz kurunun dalgalanması gibi nedenlerde takas edebilirler.
- Örneğin, 1982 yılında IBM sabit faizli Alman Markı ve İsviçre Frankı borçlarını, Dünya Bankası’ndan sağlanan Dolar borcu ile swap etmişlerdir.
- Opsiyon Sözleşmeleri: Yatırımcıya, ileri bir tarihte alacağı iktisadi kıymetin vadesi, fiyatı ve miktarı bugünden belirlenerek alma ve satma hakkını veren sözleşmelerdir. Yatırımcı bu hakkı opsiyon borsalarında alıp satabilir.
https://www.borsaistanbul.com/sss/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi-viop
Halka Açık ortaklık