102 Bankalar Hesabı
102 Bankalar Hesabı İşleyişi
102 Bankalar Hesabı, işletme tarafından istenildiği zaman veya belirlenmiş vadeler aralığında yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finansal kurumlara yatırılan ve çekilen ulusal ve yabancı paraların izlenmesi için kullanılır. Dönen Varlıklar Ana Hesap Grubunun (1) Hazır Değerler Grubunda (10) yer alır.
- Bankalar hesabındaki, nakit giriş çıkışları Türk Lirası cinsinden yapılır.
- Yabancı para hareketlerinde, yabancı paranın o günkü Merkez Bankası Döviz alış kuru üzerinden TL karşılığı kayıtlara alınır.
- Nakit girişleri, hesabın borcuna; nakit çıkışları hesabın alacak tarafına kaydedilir.
- Bankada ne kadar para varsa ancak o kadar çıkış yapılabilir; bu nedenle bankalar hesabı hiç bir zaman alacak bakiye vermez
- Bankalar Dönem sonlarında değerleme işlemlerine tabi tutulur. Değerleme sonucu hesapta Kambiyo karı oluşur ise borçlandırılır. Kambiyo zararı oluşursa alacaklandırılır.
- İşletmenin Döviz cinsinden kayıtları ayrıca Nazım hesaplarda da takip edilir.
İşletmeler bünyesinde yer alan farklı hesaplar için, 102 hesabının altında ayrı ayrı alt hesaplar açmalıdır.
- 102.Bankalar
- 102.001. A Bankası Vadesiz Hesap
- 102.002. A Bankası Dolar Hesabı
- 102.003. B Bankası Vadesiz Hesap
- 102.004. B Bankası Vadeli Hesap
- 102.005. B Bankası Euro Hesabı
102 Bankalar Hesabı Borç Tarafına Yazılan işlemler
Bankalar Hesabının borç tarafına yazılan işlemler, banka bakiyesini arttırmaktadır.
- Banka hesabına, kasadan yatırılan paralar,
- Alıcılardan veya kendi başka banka hesabımızdan gelen eft/havaleler,
- Bankaya tahsile verilen müşteri çekinin, bankaca tahsili,
- Bankaya tahsile verilen müşteri senedinin, bankaca tahsili,
- Bankadan gelen faiz gelirleri,
İşlemleri, bankalar hesabının borç tarafına yazılması gereken işlemlerdir.
102 Bankalar Hesabı Alacak Tarafına Yazılan işlemler
- Bankadan kasaya konulmak üzere için çekilen paralar,
- Satıcılara gönderilen Havale/eft ler,
- Bankaya talimat geçilen müşteriye verilen çeklerin ödenmesi,
- Bankaya verilen ödeme emirlerinin ödenmesi,
- Banka hesabındaki Faiz Giderleri,
İşlemleri, bankalar hesabının alacak tarafına yazılması gereken işlemlerdir.
102 Bankalar Hesabı Örnek Uygulamalar
Kasadan Nakit Çekilerek Bankaya Yatırılması
- A işletmesi, kasada bulunan 18.000 TL tutarındaki nakiti, banka hesabına yatırmıştır.
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR |
|
18.000 |
|
|
|
100. KASA |
|
18.000 |
|
|
|
|
|
- Kasadan alınan 18.000 TL lik tutar kasada azalışa neden olduğu için , 100 Kasa hesabının alacak tarafına, banka hesabında da artışa neden olduğu için 102 Bankalar hesabının borç tarafına yazılmıştır.
Banka Hesabından Para Çekilererek Kasaya Konulması
- A işletmesi, 5.000 TL tutarındaki nakit tutarı, banka hesabından çekerek işletme kasasına koymuştur.
|
|
|
B |
A |
|
100. KASA |
|
5.000 |
|
|
|
102. BANKALAR |
|
5.000 |
|
|
|
|
|
- Banka hesabından çekilen 5.000TL tutarındaki nakit 102. Bankalar hesabında azalışa neden olduğu için Alacak tarafına, kasada artışa neden olduğu için de 100. Kasa Hesabının borç tarafına yazılmıştır.
Banka Hesapları Arası Para Transferi
- A İşletmesi, B Bankasındaki 80.000 tutarındaki parasını, A Bankasındaki hesabına havale yapmıştır.
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR 102.001. A Bankası |
|
80.000 |
|
|
|
102. BANKALAR 102.002. B Bankası |
|
80.000 |
|
|
|
|
|
- İşletme sahip olduğu banka hesapları arasında para transferi yaptığı için, 102 hesabının alt hesaplarında, parasının çıkış yaptığı hesabı alacaklandırırken, para girişinin yapıldığı hesabı borçlandırarak kayıtlarını yapmıştır.
Alıcılar ve Satıcılar İle Yapılan Para Transferleri
- A işletmesinin, daha önce peynir satışı yaptığı B işletmesinden, mal borcu karşılığında işletme hesabına 7.500 TL para girişi olmuştur.
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR |
|
7.500 |
|
|
|
120. ALICILAR |
|
7.500 |
|
|
|
|
|
- Satış yapılan peynir karşılığında, B firmasından banka hesabına gelen 7.500 TL tutarındaki para, banka bakiyesini arttırdığı için 102 hesabının borç tarafına, Alıcılar hesabında azalışa neden olduğu için 120 hesabın alacak tarafına yazılmıştır.
- A İşletmesi, çevre düzenlemesi yaptırmış olduğu, B İç Mimarlık firmasına, aldığı hizmet karşılığında 6.000 tutarında banka havalesi yapmıştır
|
|
|
B |
A |
|
320. SATICILAR |
|
6.000 |
|
|
|
102.BANKALAR |
|
6.000 |
|
|
|
|
|
- Çevre düzenlemesi hizmeti karşılığında, 320 hesabı altında izlenen, B İç Mimarlık firmasına yapılan 6.000 TL hizmet bedeli, satıcılara olan borcumuzu azalttığı için 320. hesabının borç tarafına kayıt yapılacaktır.
- 320. Hesabı pasif karekterli bir hesap olduğu için borç tarafına yazılan bakiyeler hesap bakiyesini azaltacaktır.
- Ayrıca, yapılan havale banka bakiyesini de azaltacağı için 102 hesabının alacak tarafına yazılacaktır.
Vadeli Hesap Açılışı ve Dönem Sonu Faiz Tahakkuku
- A işletmesi. 01.01.2022 tarihinde, A Bankasındaki vadesiz hesabından, Vadeli hesabına havale yaparak %15 faiz oranlı 9 ay vadeli, 100.000 TL lik hesap açtırmıştır. Vade sonunda %20 Stopaj kesintisi yapılarak, anapara ve faiz vadesiz hesabına aktarılacaktır.
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR 102.001. A Bankası Vadeli Hesap |
|
100.000 |
|
|
|
102. BANKALAR 102.001. A Bankası Vadesiz Hesap |
|
100.000 |
|
|
|
|
|
- Vadesiz hesaptan, vadeli hesaba para transferi yapıldığı için, 100.000 TL’ nin yatmış olduğu vadeli hesap borçlandırılmıştır.
Şimdi de, faiz Hesaplama formülü yardımıyla dönem sonundaki faizi hesaplayalım.
Yıllık Faiz Getirisi = Anapara x Faiz Oranı x Süre / 100
Önce 1 yıllık faizi hesaplayıp aylık faizi getirisini bulalım
Yıllık Faiz Getirisi = 100.000 x 15 x 1 /100 = 15.000
Aylık Faiz = 15.000 / 12 = 1.250
9 Aylık Faiz = 1.250 x 9 = 11.250
Bu hesaplamayı Aylık Faiz Getirisi Formülü ile de yapabiliriz.
Aylık Faiz Getirisi = Anapara x Faiz Oranı x süre / 1.200
9 aylık Faiz Getirisi = 100.000 x 15 x 9 / 1.200 = 11.250
Not : Günlük Faiz için ise,
Günlük Faiz Getirisi = Anapara x Faiz Oranı x süre / 36.000 formülü uygulanabilir.
- 01.10.2022 tarihinde 9 aylık süre dolacak ve hesapladığımız faiz ile anapara, işletme vadesiz hesabına aktarılacaktır.
- Ayrıca, 11.250 TL tutarındaki faiz ise 642. Faiz Gelirleri Hesabına kaydedilecektir.
- 642.Faiz Gelirleri Hesabı, pasif karakterli bir hesap olduğu için faiz gelirlerinde yaşanan artış, Alacak tarafına yazılmalıdır.
- Faiz Geliri üzerinden kesilen stopaj da, doğrudan para hesaba geçmeden kesilip ödendiği için 193. Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabı’na atılmalıdır.
- Son olarak kalan tutar soruda belirtildiği üzere , vadesiz hesaba aktarılmıştır.
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR 102.001. A Bankası Vadesiz Hesap |
|
109.000 |
|
|
193. Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar |
|
2.250 |
|
|
|
102. BANKALAR 102.001. A Bankası Vadeli Hesap |
|
100.000 |
|
|
642. Faiz Gelirleri |
|
11.250 |
|
|
|
|
|
Vade Sonu Sonraki Yıllarda Olan Vadeli Hesapların Gelir Tahakkukları
Yukarıdaki örnekte, açılan vadeli hesabın, vadesinin aynı yıl içerisinde olduğunu görmüştük.
Bu durumda elde edilen faiz gelirinin tamamını vade sonunda gelir hesabına aktardık.
Ancak, bazı durumlarda vade bitiş tarihi bir sonraki hesap yılında olabilir.
Böyle bir durumda, “Dönemsellik İlkesi” gereği faiz gelirinin cari yıla denk gelen kısmı, banka hesabına yatmasa dahi, yıl sonunda gelir olarak kayıtlara alınır.
Aşağıdaki örnekte, bu koşullarda yapılacak muhasebe kayıtlarını inceleyelim.
- A İşletmesi, C Bankasında 01.09.2022 tarihinde 12 Ay Vadeli bir hesap açmıştır. 31.12.2022 tarihinde yapılması gereken kayıtları yapınız.
- Anapara, 80.000 TL ve faiz oranı %18 dir.
- Dönem sonunda %20 stopaj kesilerek, Anapara ve Faiz Vadesiz hesaba aktarılacaktır.
|
|
|
B |
A |
|
181. Gelir Tahakkukları |
4.800 |
||
|
642. Faiz Gelirleri |
4.800 |
||
|
31.12.2021 |
Şimdi de vade sonunda yani, 01.09.2023 tarihindeki kayıtları ele alalım.
01.01.2023 – 01.09.2023 Dönemi Faiz Hesaplaması
8 Aylık Faiz Geliri = 80.000 x 18 x 8 = 9.600
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR 102.001. C Bankası Vadesiz Hesap |
|
91.520 |
|
|
193. PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR |
|
2.880 |
|
|
|
181.GELİR TAHAKKUKLAR |
|
4.800 |
|
|
642.FAİZ GELİRLERİ |
|
9.600 |
|
|
102. BANKALAR 102.001. C Bankası Vadesiz Hesap |
|
80.000 |
|
|
01.09.2023 |
|
|
- Kazanılan Faiz Geliri üzerinden %20 oranında stopaj kesilerek,
- Vade sonunda elde edilen gelirin 2023 yılı için olan kısmı doğrudan 642. Faiz Gelirleri hesabına yazılarak karşılığında vadesiz hesaba aktarılmıştır.
- 2022 yılı için tahakkuk eden 181. Gelir Tahakkukları hesabında yer alan 4.800 TL faiz geliri , bu hesaptan düşülerek, vadesiz hesaba aktarılmıştır.
- Ayrıca, 80.000 anapara da soruda verildiği üzere vadesiz hesaba aktarılmıştır.
Dönem Sonunda Yabancı Paraların Değerlemesi
Yabancı para cinsinden banka hesaplarına yatırılan, tutarlar dönem sonunda değerlenerek TL cinsinden değerleri tespit edilmektedir.
Paranın hesaba yatırıldığı tarihe göre; kurda bir artış varsa, 646.Kambiyo Karı, kurda bir azalış var ise 656. Kambiyo Zararı hesaplarına aradaki farklar kaydedilir.
- A işletmesi , B Bankasına 01.10.2021 tarihinde 4.000 Dolar , C Bankasına ise 5.000 Rus Rublesi Yatırmıştır.
- 01.10.2021 tarihinde,
- 1 Dolar = 9 TL
- 1 Ruble = 0,15 TL olarak alınız.
- 31.12.2021 tarihinde,
- 1 Dolar = 10 TL
- 1 Ruble = 0,10 TL olarak alınız.
Dönem sonunda Dolar Kuru artmıştır.
Dolar Kuru kaynaklı kar : ( 10 – 9 ) x 4.000$ = 4.000 TL
Ruble Kuru Kaynaklı Zarar : ( 0,15- 0,10 ) x 5.000 R = – 250 TL
|
|
|
B |
A |
|
102. BANKALAR 102.001. B Bankası Dolar Hesabı |
|
4.000 |
|
|
656. KAMBİYO ZARARI |
|
250 |
|
|
|
102. BANKALAR 102.001. C Bankası Ruble Hesabı |
|
250 |
|
|
646. KAMBİYO KARI |
|
4.000 |
|
|
|
|
|
|
|
31.12.2021 |
|
|
- Kambiyo karı elde edilmesi durumunda, Kar Banka hesabının borç tarafına kaydedilerek bakiye artırılır.
- Kambiyo zararı elde edilmesi durumunda, zarar, banka hesabının alacak tarafına kaydedilerek, bakiye azaltılır.