Finans Piyasası, Sermaye Piyasası ve Para Piyasası Nedir?

• 23 Nisan 2020
• 0
• 3584 Kez Okundu

Finans Piyasası, Sermaye piyasası ve para piyasası kavramları finans alanında sıklıkla duyduğumuz terimlerdir.

Finans piyasası, kendi içerisinde Para piyasası ve Sermaye Piyasası olarak ikiye ayrılmaktadır.

Yazımızda, özellikle SMMM Yeterlilik ve SPK lisanslama sınavına hazırlanan okuyucularımızın ihtiyaçları dikkate alınarak, Sermaye Piyasası ağırlıklı olmak üzere bu piyasaların özellikleri ele alınacaktır.

Finans Piyasası

• Ekonomide tasarruf fazlası olan birimler (Fon arz eden) ile üretim, ticaret, yatırım vb. alanlarda faaliyet göstermek için kaynak ihtiyacı olan,(fon talep eden) birimler arasındaki fon akışını sağlayan piyasadır.

• Bu piyasayı ekonomiye kaynak aktaran, tasarrufları yatırımlara dönüştüren bir sistem olarak özeleyebiliriz.

• Finans Piyasası, Sermaye Piyasası ve Para Piyasası olarak ikiye ayrılır.

Finans Piyasasının Fonksiyonları

• Reel piyasaya kaynak sağlamak.

• Sermaye birikimi oluşturmak.

• Piyasanın ihtiyaç duyduğu likiditeyi temin etmek.

• Ekonomi içinde yer alan aktörlerin karar alırken karşı karşıya kaldığı riskleri dağıtmak.

• Mülkiyeti tabana yaymak.

Para Piyasası

• Vadesi 1 yıldan daha kısa süreli olan fonların arz ve talep edildiği piyasalardır.

• Para Piyasasında,
• Hazine Bonosu
• Banka Bonoları
• Repo/Ters Repo
• Finansman Bonosu
• Banka Garantili Bonolar Merkez Bankası, Bankalar ve Takasbank aracılığıyla işlem görür.

Sermaye Piyasası

• Orta ve uzun vadeli fonların, sermaye piyasası araçları ile fon arz edenlerden fon talep edenlere aktarılmasını sağlayan piyasadır.

• Sermaye Piyasası, piyasa araçlarının ilk defa ihraç edildiği birincil ve daha önce ihraç edilmiş araçların el değiştirdiği ikincil piyasalar olarak ikiye ayrılmaktadır.

• https://mevzuapp.com/birincil-ve-ikincil-piyasalar/

Sermaye Piyasasının Fonksiyonları

• Piyasanın ihtiyaç duyduğu likiditeyi temin etmek.

• Ekonomi içinde yer alan aktörlerin karar alırken karşı karşıya kaldığı riskleri dağıtmak.

• Mülkiyeti tabana yaymak.

Sermaye Piyasasının Unsurları

(A) Fon Talep Edenler

• iktisadi ya da ticari faaliyetlerini gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları kaynağı karşılamak amacıyla sermaye piyasası aracı ihraç eden kuruluşları ifade edilmektedir.

• Yatırım Fonları hariç, Tüzel kişilikleri olmayan gerçek kişiler ve donatma iştirakleri sermaye piyasası aracı ihraç edemezler.

(B) Fon Arz Edenler

• Fon tasarruflarını, getiri beklentisi ile sermaye piyasası araçlarına yatıran gerçek ve tüzel kişilerdir.

• Fon arz edenler, yatırımcılar olarak da adlandırılmaktadır.

• Yatırımcılar, bireysel, kurumsal ve nitelikli yatırımcılar olarak kategorize edilebilmektedir.

• Bireysel yatırımcılar, getiri amaçlı yatırım yapan gerçek ve tüzel kişilerdir.

• Kurumsal Yatırımcılar, yatırım kuruluşları gibi mesleki olarak diğer yatırımcılardan toplanılan fonlar ile Sermaye Piyasası Araçları’nın alım satımını yapan yatırımcılardır.

• Nitelikli Yatırımcılar, kurulca belirlenmiş ölçüler dahilinde, portföy büyüklüğü belirli bir tutarın üzerinde olan kurumsal yatırımcılar ve bireysel yatırımcıları kapsayan sınıflandırmadır.

https://www.spk.gov.tr/Sayfa/AltSayfa/819

(C) Sermaye Piyasası Araçları

• Sermaye piyasası araçları, ihraççılar tarafından çıkarılarak satılır ve tasarruf sahipleri tarafından alınır.

• Böylelikle tasarrufların yatırımlara yönlendirilmesi sağlanır.

• Fon talep edenler (İhraçcılar) ile fon arz edenler (tasarruf sahipleri) arasında doğrudan hukuki bir ilişki kurulmuş

• Bu ilişki, sermaye piyasası aracının niteliğine göre ya ortaklık ya da borç-alacak ilişkisidir.

( D ) Yardımcı Kuruluşlar

• Sermaye piyasasının etkin bir biçimde çalışması için bu alanda uzmanlaşmış kuruluşlarıdır.

• İhraççının sermaye piyasası aracınının olması gereken ihraç fiyatının ve zamanının belirlenmesinde yardımcı olur.

• Yatırımcıların da hangi araçlara, ne zaman yatırım yapması gerektiği konularında yardımcı olur.

• İhraçcı ve yatırımcılar arasında fon transferinin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

• Finansal tabloların finansal raporlama standartlarına uygun olup olmadığının denetlenmesine, ihraççıların ise, bu borcu zamanında ödeyebilecek mali güce sahip olup olmadığını denetler.

• Yardımcı Kuruluşlar ya da Sermaye Piyasası Kurumları olarak adlandırılan bu tür hizmetleri sunmak üzere kurulmuş, örgütlenmiş ve yetki belgesi almış kuruluşlardır.

• Yatırım fonları,

• Yatırım ortaklıkları,

• Takas ve saklama kuruluşları,

• Derecelendirme şirketleri,

• Bağımsız denetim kuruluşları,

• Yatırım danışmanlığı ve portföy yönetim şirketleri

• Portföy yönetim şirketleri

• İpotek finansmanı kuruluşları

• Konut ve varlık finansmanı fonları

• Varlık kiralama şirketleri

• Veri depolama kuruluşları bu kuruluşlara örnektir.

( E ) Borsalar ve Teşkilatlanmış Diğer Piyasalar

• Borsada işlem gören menkul kıymetlerin, alım satımının kendilerinin belirlediği kurallara göre düzen içinde yapılmasını sağlayan, oluşan fiyatların ilanına yetkili, tüzel kişiliğe sahip kurumlardır.

• Borsalar kamu kurumu olarak veya anonim şirket olarak kurulabilirler.

• Borsaların fonksiyonları aşağıdaki maddelerle özetleyebiliriz.

• likiditeyi sağlamak.

• Ekonominin göstergesi olma ve itibar sağlamak.

• Piyasanın düzenlenmesine katkı sunmak.

• Kendi bünyesinde kurallar oluşturarak Sermaye Piyasası Hukuku’nun oluşmasına katkı sağlamak.

• Ülkenin yakın, orta ve uzun vadeli ekonomik durumu ile ilgili göstergeleri yansıtması nedeniyle geleceğe yönelik tahmin yapmaya olanak sunmak.