Acente Nedir ?

• 9 Ağustos 2021
• 0
• 4130 Kez Okundu

Acente nedir ? , TDK’ya göre “Bir kuruluşun yaptığı işi onun adına kazanç karşılığında yürüten daha küçük kuruluş” olarak tanımlanmaktadır.

• Ayrıca, Ticaret hukukunda düzenlenmiş bağımsız (ticari işletme ile hukuki bağı olmayan) tacir yardımcısıdır.

• Acenteler, ticari işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere, sürekli olarak aracılık etmeyi veya ticari işletme adına bu sözleşmeleri yapmayı meslek edinmiş olan tacir yardımcısıdır.

• Ticari işletme, ürettiği ürün ve hizmetlerini daha geniş alanlara ulaştırabilmek için acente ile sözleşme yapmaktadır.

• Türk Ticaret Kanunu 102. Maddesinde Acente ile ilgili ayrıntılı hükümler yer almaktadır.

Acente Nedir? Unsurları Nelerdir?

• Bağımsız olarak çalışır.

• Sözleşmeye dayalı olarak ticari işletme ile sözleşmelere aracılık eder veya onun adına bu işi yapar.

• Ticari işletme arasındaki ilişki sürekli olmalıdır.

• Belli bir yer veya bölge içinde faaliyette bulunur.

• Acentelik meslek haline getirilmiş olmalıdır.

• Gerçek ya da tüzel kişidir ve genel olarak bir ticari işletme işletmektedir.

Yazılı olarak aksi belirtilmedikçe bir ticari işletme aynı yer veya bölgede birden fazla acente atayamaz.

Acente de aynı yer ve bölgede aynı ticari işle uğraşan rekabet halinde birden fazla ticari işletmeye acentelik yapamaz.

Acente Sözleşmesi Nedir ?

• Sözleşme özgürlüğü ilkesi acentelik sözleşmeleri için de geçerlidir.

• Sözleşmelerin geçerliliği için herhangi bir şekil şartı bulunmamaktadır.

• Böylece, sözleşmeler sözlü olarak da yapılabilmektedir.

• Ancak, sözlü yapılan sözleşmeler daha sonra taraflar arasında sorun teşkil edebileceği ihmal edilmemelidir.

• Çünkü, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Md.200′ e göre 2.500 TL ve üzeri işlemlerin senetle ispatı kuralını getirerek uyuşmazlıklarda yazılı delillerle ispatı kabul etmiştir.

Acente ve Yetkileri

• Ticari işletme adına, aracılık ettiği sözleşmelerle ilgili her türlü ihtar, ihbar ve protesto gibi hakkı koruyan beyanları yapmaya ve bunları kabule yetkilidir.

• Aracılık ettiği sözleşmelerden kaynaklı oluşabilecek uyuşmazlıklara karşı ticari işletme adına dava açabilir ve acenteye karşıda aynı şekilde dava açılabilir.

• Ticari işletme adına açılan davalarda alınan kararlar acentelere uygulanmaz.

Özel ve Yazılı Olarak Verilebilecek Yetkiler

• Bedelini bizzat ödemediği malın teslim alımı, bizzat teslim etmediği malların bedelinin tahsili ve mal bedelinde indirim, yenileme yapmak.

• Ticari işletme adına sözleşme yapmak.

• Eğer, acente yetki sınırlarını aşıp ticari işletme adına sözleşme yaparsa; işletme öğrenir öğrenmez sözleşmeye onay verebilir.

• Eğer ticari işletme sözleşmeyi onaylamaz ise sözleşme işletmeyi bağlamaz ve sözleşmeden acente sorumlu olur.

Acente Borç Ve Hakları

Borçları

• Ticari işletme ile kurulan sınırlar dahilinde işletmenin işlerini görmek ve menfaatini korumakla yükümlüdür.

• Acente kusursuz olduğunu ispat edemedikçe ticari işletme adına elinde tuttuğu malların zararlarından sorumlu tutulur.

• Ticari işletmeye karşı sadakat yükümlülüğü, işletmeyi ilgilendiren konularda zaman geçmeksizin bilgi verme yükümlülüğü.

• İhtiyaç dahilinde ve gecikmesinde sorun olabilecek durumlarda yetkisi dışında dahi olsa işletme için koruyucu ve önleyici önlemler almak.

• Acente, sözleşme yaptığı ticari işletmeye ait elinde bulunan paraları teslim etmekle yükümlüdür. Eğer bunu yapmazsa faiz ve tazminat ödemek durumunda kalabilir.

Haklar

• Ücret talep etmek,

• Olağanüstü giderlerin karşılanması ve faiz isteme hakkı.

• Sözleşme hükümlerine göre müşteri işletme tarafından alacaklı acentenin ödemesi gerçekleştirilmezse elinde bulunan müşteri işletmeye ait eşya veya malları hapis etme hakkına sahiptir.

• Sözleşme müşteri işletme tarafından haksız yere veya acente tarafından geçerli bir sebeple fesh edilirse acente tarafından denkleştirme tazminatı talep etme hakkı

Ticari İşletmenin Borçları

• Acentelik sözleşmesine uygun gerekli bilgi ve belgeleri vermek.

• Hak kazanılan ücreti zamanında ödemek.

Acente Sözleşmesinin Sona Ermesi Nedir

• Belirsiz süreli yapılmış acentelik sözleşmesi her iki tarafça da 3 ay önceden ihtar etmek şartı ile fesih edilebilir, sözleşme belirli bir süreye dayandırılmış olsa da haklı bir sebep varsa her zaman fesih edilebilir.

• Belirli süreli yapılmış acentelik sözleşmesinin süresi dolmuş olmasına rağmen devam etmesi sözleşmeyi süresiz hale getirir.

• Sözleşmede aksi belirtilmediyse sözleşme taraflarından birinin ölümü, kısıtlanması veya iflası halinde sözleşme kendiliğinden sona erer. Sona erme halinde tamamlanan ve acentenin talep hakkı doğan ücret ve diğer gelirlerine oranlanarak belirlenecek tazminatı acenteye veya onun yerine geçenlere verilecektir.

• Haklı bir sebep olmaksızın ve 3 aylık ihbar süresine uyulmaksızın bir tarafın sözleşmeyi fesh etmesi durumunda tamamlanamayan işler için diğer tarafın uğradığı zararı tazmini gerekmektedir.

Denkleştirme Tazminatı

Sözleşmenin sona ermesinden sonra,

• Ticari işletmenin, acentenin bulmuş olduğu müşterilerden menfaat sağlaması durumunda, ya da

• İşletmenin, acentenin getirmiş olduğu müşterilerle sözleşmesi devam ediyor olsaydı elde edeceği kazançlardan mahrum kalması nedeniyle elde edeceği ücret isteme hakkıdır.

• Tazminatın ödenmesi gerekli koşullar göz önüne alınarak hakkaniyet gerektiriyorsa tazminata hak kazanılır.

• Tazminat, acentenin son beş yıl içinde almış olduğu komisyonlar veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz.

• Eğer sözleşme işletme tarafından acentenin kusurluluk gerekçesi ile veya acente tarafından haklı bir sebep gösterilmeden fesh edilmişse denkleştirme talebinde bulunulamaz.

• Denkleştirme talebi sözleşme sona ermesinden itibaren 1 yıl içinde ileri sürülebilir.