Çocuk ve Genç İşçi Çalıştırma Şartları

• 13 Eylül 2020
• 0
• 2970 Kez Okundu

Çocuk ve Genç işçi Çalıştırma ile ilgili usuller, “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiş olup belirli şartlara bağlanmıştır.

Çocuk ve Genç İşçi Kavramları

Yönetmelikte, Çocuk ve Genç İşçilerin belirli koşullarda, hafif işlerde çalışabileceklerini belirtmektedir.

• Genç İşçi, 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış,

• Çocuk İşçi, 14 yaşını bitirmiş, 15 yaşını doldurmamış ve ilköğretimini tamamlamış bireyleri ifade eder.

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırma Yapılabilecek İşler

• Mevzuatta karşımıza çıkan hafif iş kavramı, çocukların gelişimine, sağlık ve güvenliklerine zarar verme ihtimali olmayan; okula devamını, mesleki eğitimini veya eğitim programınlarından yararlanmasını engellemeyen işleri ifade etmektedir.

• İstisnai olarak 14 yaşını doldurmamış çocuklar, bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.

• Bu istisna kapsamında 14 yaşını doldurmamış çocuklar, günde 5 ve haftada 30 saatten fazla çalışamazlar

Çocuk İşçilerin Çalışabilecekleri İşler

• Düşme ve yaralanma tehlikesi olabilecek şekilde çalışmayı gerektirecek olanlar hariç meyve, sebze, çiçek toplama işleri,

• Kümes hayvanları besiciliğinde yardımcı işler ve ipek böcekçiliği işleri,

• Esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri,

• Büro hizmetlerine yardımcı işler,

• Gazete, dergi ya da yazılı matbuatın dağıtımı ve satımı işleri (yük taşıma ve istifleme hariç),

• Fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komi ve satış elemanı olarak yapılan işler,

• Satış eşyalarına etiket yapıştırma ve elle paketleme işleri,

• Kütüphane, fuar, panayır ve sergi yerlerinde yardımcı işler (yük taşıma ve istifleme hariç),

• Spor tesislerinde yardımcı işler,

• Çiçek satışı, düzenlenmesi işleri.

Genç İşçilerin Çalışabilecekleri İşler

• Meyve ve sebze konserveciliği, sirke, turşu, salça, reçel, marmelat, meyve ve sebze suları imalatı işleri,

• Meyve ve sebze kurutmacılığı ve işlenmesi işleri,

• Helva, bulama, ağda, pekmez imalatı işleri,

• Kasaplarda yardımcı işler,

• Çay işlemesi işleri,

• Çeşitli kuru yemişlerin hazırlanması işleri,

• Küçükbaş hayvan besiciliğinde yardımcı işler,

• Süpürge ve fırça imalatı işleri,

• Elle yapılan ağaç oymacılığı, kemik, boynuz, kehribar, lüle taşı, Erzurum taşı ve diğer maddelerden süs eşyası, düğme, tarak, resim, ayna, çerçeve, cam ve emsali eşya imalatı işleri,

• Toptan ve perakende satış mağaza ve dükkanlarında satış, etiketleme ve paketleme işleri,

• Büro işyerlerinde büro işleri ve yardımcı işler,

• İlaçlama ve gübreleme hariç çiçek yetiştirme işleri,

• İçkili yerler ve aşçılık hizmetleri hariç olmak üzere hizmet sektöründeki işler,

• Diğer giyim eşyası, baston ve şemsiye imalatı işleri,

• Yiyecek maddelerinin imalatı ve çeşitli muamelelere tabi tutulması işleri,

• Yorgancılık, çadır, çuval, yelken ve benzeri eşyaların imalatı ve dokuma yapmaksızın diğer hazır eşya imalatı işleri,

• Sandık, kutu, fıçı ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamıştan sepet ve benzeri eşya imalatı işleri,

• Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler hariç),

• El ilanı dağıtımı işleri,

• Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde üretime ilişkin işler (fırın işleri ve silis ve quarts tozu saçan işler, ısıl işlem, renklendirme ve kimyasal işler hariç),

• Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler (karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici çözücülerle yapılan prine veya benzeri yağlı maddelerin ekstrasyon yoluyla yağ üretimi işlerinde ekstrasyon kademeleri hariç),

• Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleriyle bunların döküntülerinin hallaç, tarak ve kolalama tezgahlarından ve boyama ile ilgili işlemlerden bölme ile ayrılmış ve fenni iklim ve aspirasyon tesisatı olan iplikhane ve dokuma hazırlama işleri,

• Balıkhane işleri,

• Şeker fabrikalarında üretime hazırlamaya yardımcı işler,

• Araçsız olarak 10 kg’dan fazla yük kaldırılmasını gerektirmeyen torbalama, fıçılama, istifleme ve benzeri işler,

• Su bazlı tutkal, jelatin ve kola imali işleri,

• Sandal, kayık ve emsali küçük deniz araçlarının imalatı ve tamiratı işleri (boya ve vernik işleri hariç).

16 Yaşını Doldurmuş Fakat 18 Yaşını Bitirmemiş Genç İşçilerin Çalıştırılabilecekleri İşler

• Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası işleri ile boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri.

• Kurutma ve yapıştırma işleri, kontrplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve PVC yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri.

• Parafinden eşya imali işleri.

• Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler.

• Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri. (PVC’nin imali ve PVC’den mamül eşyaların yapımı hariç)

• Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri).

• Kağıt ve odun hamuru üretimi işleri.

• Selüloz üretimi işleri.

• Kağıt ve kağıt ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri.

• Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler.

• Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri.

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırma Uygulayamayacak İşler

• 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinde belirtilen gece dönemine rastlayan sürelerde yapılan işler,

• Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işler,

• Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinde 18 yaşını doldurmamış kişilerin çalışmasının yasaklandığı işler,

• Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği kapsamındaki işler,

• Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedibuçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında yer alan işler,

• Alkol, sigara ve bağımlılığa yol açan maddelerin üretimi ve toptan satış işleri,

• Parlayıcı, patlayıcı, zararlı ve tehlikeli maddelerin toptan ve perakende satış işleri ile bu gibi maddelerin imali, işlenmesi, depolanması işleri ve bu maddelere maruz kalma ihtimali bulunan her türlü işler,

• Gürültü ve/veya vibrasyonun yüksek olduğu ortamlarda yapılan işler,

• Aşırı sıcak ve soğuk ortamda çalışma gerektiren işler ile sağlığa zararlı ve meslek hastalığına yol açan maddeler ile yapılan işler,

• Radyoaktif maddelere ve zararlı ışınlara maruz kalınması ihtimali olan işler,

• Müteharrik makineler kullanılarak yapılan işler,

• Fazla dikkat isteyen ve aralıksız ayakta durmayı gerektiren işler,

• Parça başı ve prim sistemi ile ücret ödenen işler,

• Para taşıma ve tahsilat işleri,

• İş bitiminde evine veya ailesinin yanına dönmesine olanak sağlamayan işler (eğitim amaçlı işler hariç),

• Meslek eğitim programı gereği staj nedeni ile yapılan çalışmalar hariç, güzellik salonlarında yapılan yüz, vücut bakımı ve estetiği, epilasyon ve masaj işleri,

• Açık bir şekilde veya uzman hekim raporu ile fiziki ve psikolojik yeterliliklerinin üzerinde olan işler,

• Toksit, Kanserojen, nesil takip eden genler zararlı veya doğmamış çocuğa zararlı veya herhangi bir şekilde insan sağlığını etkileyen zararlı maddelerle ilgili işler,

• Eğitim, deney eksikliği güvenlik konusunda dikkat eksikliğine bağlı olarak gençlerin maruz kalabileceği kaçınılması veya fark edilmesi mümkün olmadığına inanılan iş kazası riski taşıyan işler.

Çalışma Saatleri ve Ara Dinlenmesi

• Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların ve okulların kapalı olduğu dönemlerde çalışma saatleri günde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamaz.

• 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde 8 ve haftada 40 saate kadar arttırılabilir.

• Günlük çalışma süreleri, 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme yapılacak şekilde ayarlanmalıdır.

• Okula devam eden çocukların çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde 2 saat ve haftada 10 saat olabilir.

• 2 saatten fazla 4 saatten az süreli çalışmalarda 30 dakika, 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde çalışma zamanının ortasında, en az 1 saat olmak üzere ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.

Tatil ve İzin Uygulaması

• Hafta tatili kesintisiz kırk saatten az olamaz.

• Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmaları yasaktır.

• Tatil ve izin günlerinin ücretleri bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.

• Yıllık ücretli izin süresi kural olarak kesintisiz olup 20 günden az olamaz.

• Yıllık izin sadece çalışan çocuk veya genç işçinin yararına ve kendi talebi üzerine en fazla 2 ye bölünebilir.

• Yıllık izin okulların kapalı olduğu ya da kurs ve diğer programların yapılmadığı dönemde verilmelidir.

İşverenlerin Sorumluluğu

• İşverenler, çocuk ve genç işçilerin tecrübesizliği, gelişimlerini tamamlamamış olmalarından kaynaklı, sağlık ve güvenliklerini tehlikeye sokabilecek risklere karşı önlemleri sağlamakla yükümlüdür.

• Çocuklara karşı işlenmiş suçlardan hüküm giyen, yüz kızartıcı suçlardan hüküm giymiş olan, işveren ve işveren vekillerin çocuk veya genç işçi çalıştırmaları yasaktır.

• İşveren, velisi veya vasisine, iş içerisinde karşılaşabileceği riskler ve alınan önlemler hakkında bilgi vernmelidir.

• İşveren, okula devam eden çocuk ve genç işçilerden öğrenci belgesi almalı ve özlük dosyasında saklamalıdır.

• İşveren, çocuk ve genç işçinin velisi veya vasisi ile yazılı iş sözleşmesi yapmak zorundadır.