Kötü Niyet Tazminatı

• 25 Eylül 2021
• 0
• 4359 Kez Okundu

Kötü niyet tazminatı İş Kanunu Md. 17/6’da düzenlenmiş olup dürüstlük kuralına uygun olmayan fesihlerde söz konusu olmaktadır.

Yazımızda, kötü niyet tazminatının nasıl hesaplanacağını ve faiz hesaplama konularına değineceğiz.

İş Kanunu’nda, kötü niyet tazminatı ile ilgili net bir tanım olmamakla birlikte 17.Md. de haksız fesihler için bu tazminat öngörülmüştür.

Ayrıca, 6098 sayılı TBK Md. 434’te , Borçlar Kanunu’na tabi işçiler yönünden geçerli olmak üzere benzer bir hüküm vardır.

Kötü Niyet Tazminatı Nedir?

Kötü niyet tazminatı, haksız fesihlerde ve Yargıtay kararlarında çerçevesi çizilen kötü niyetli fesih hallerinde işçiye verilen bir tazminat hakkıdır.

• Bu tazminat, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışanlara verilmiş bir haktır.

• Sadece, işverenin işçiye yaptığı fesihlerde söz konusu olmaktadır.

• İşçinin yaptığı fesihlerde, işveren tazminat isteyemez.

• Mevsimlik olarak çalışan işçiler için de şartların oluşması halinde tazminat söz konusu olabilir.

• Tüm bunların yanı sıra, işverenin yaptığı fesih, hem usulsüz hem de kötü niyetli olması durumunda işçi hem ihbar hem de kötü niyet tazminatına hak kazanabilir.

• Tazminatı talebinde kötü niyetin ispat koşulu işçiye aittir.

Hangi Durumlar Kötü Niyetli Fesih Sayılır ?

İş Kanunu ve Yargıtay Kararları ışığında aşağıdaki durumlar Kötü niyetli fesih olarak örneklenmiştir.

İş Kanunu Md.17 ‘e Göre, İşçinin Aşağıdaki Durumlar Nedeniyle İşten Çıkarılması

• Sendikaya üye olması veya sendikal faaliyette bulunması nedeniyle,

• Şikayet hakkını kullanması nedeniyle,

• Yasalardan doğan temel hak ve özgürlükleri, siyasi görüşü, milliyeti nedeniyle,

• Sosyal güvenlik mevzuatından doğan bir alacağını istemesi nedeniyle işten çıkarılması.

Yargıtay Kararlarına Göre İşçinin Aşağıdaki Durumlarda İşten Çıkarılması

• İhbar süresine ait dönem içinde doğacak haklardan işçiyi yararlandırmamak için işten çıkarma,

• işverenin,  yasal olmayan bir talebini geri çeviren işçinin işten çıkarılması,

• Kanundan doğan bir hakkını kullanan işçinin bundan dolayı işten çıkarma,

• Çok sayıda işçi çıkarılıp yerine başka işçilerin alınması,

• İşçinin işvereni bölge çalışma müdürlüğü veya adli mercilere şikayet etmesi veya işverene karşı dava açması,

• Kadın işçinin sırf hamileliği dolayısıyla rapor alması nedenleriyle işten çıkarılması.

Kötü Niyet Tazminatı Alma Şartları

Bildirimsiz Fesihlerde,

• Belirsiz süreli iş sözleşmesi olması,

• İşverenin, işçinin sözleşmesini bildirimli olarak feshetmesi,

• İşçinin, iş güvencesi hükümlerine tabi olmaması,

• İşverenin yaptığı bu feshin Medeni Kanun Md. 2’deki dürüstlük kuralına aykırı olması gerekir.

Derhal fesihlerde,

• Sözleşmenin, belirsiz süreli olması,

• İşçinin, iş güvencesine tabi olmaması,

• İşverenin, Md. 25 kapsamında yaptığı haklı nedenle derhal feshin aslında haksız olması gerekmektedir.

İş Güvencesine Tabi İşçiler Tazminat Alabilir mi ?

İş güvencesine tabi işçiler kötü niyet tazminatı almazlar, bunun yerine işe iade davasını kazanmaları halinde iş güvencesi tazminatı adında bir tazminat alırlar.

Bu durum aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir.

• Sözleşmesi feshedilen işçi, iş güvencesine tabi ise ve feshin kötü niyetle yapıldığını iddia ediyorsa, öncelikle işe iade davası açmalıdır.

• Bu davayı işçi kazanır ise, mahkeme, işe iade kararı ile birlikte iş güvencesi tazminatına hükmeder.

• İşte buradaki iş güvencesi tazminatı kötü niyet tazminatının karşılığıdır.

Kötü Niyet Tazminatının Hesaplanması

Kötü niyet tazminatı, bildirim süresine ait ücretin 3 katı tutarında götürü ve brüt tutarda hesaplanan bir tazminattır.

Hesaplamaya geçmeden önce, Çıplak ücret ve Giydirilmiş ücret kavramlarını hatırlayalım.

• Çıplak Brüt Ücret (Asıl Ücret) : İşveren ile işçi arasında iş akdi kurulurken kararlaştırılan ücrettir. Fazla mesai ya da diğer ödemeler bu ücret içerisinde yer almamaktadır. Bordro üzerinde Brüt ücret olarak yer almaktadır.

• Giydirilmiş Ücret : İşçinin bir ay içerinde almış olduğu çıplak ücrete, almış olduğu düzenli nitelikteki ödemelerin de eklenmesi ile bulunan ücrettir.

Şimdi de kötü niyet Tazminatı hesaplama aşamalarını inceleyelim.

1. İşçinin en son giydirilmiş brüt ücreti bulunur,
2. işçinin kıdemine göre İş Kanunu Md.17’deki esas ihbar süresi bulunup bu miktar 3’le çarpılır,
3. Bulunan sonuç bir günlük giydirilmiş brüt ücret ile çarpılır,
4. Böylelikle, brüt kötü niyet tazminatına ulaşılır.
5. Bu ücretten gelir vergisi ve damga vergisi çıkarılarak net kötü niyet tazminatı bulunur.

Örnek: İşçinin 4 yıllık kıdeminin bulunduğu ve giydirilmiş brüt ücretinin 5.000,00TL olduğu durumu inceleyelim.

1. Günlük giydirilmiş brüt ücret: 5.000 : 30= 166,67
2. Kıdeme göre ihbar süresi : 8 hafta (56 gün)
3. ihbar süresi * 3 : 56 gün x 3 = 168
4. 168 x 166,67 = 28.000,56
5. Net Tazminat : 28.000,56 – (Gelir vergisi + Damga Vergisi)

Türk Borçlar Kanunu’na ve Basın İş Kanunu’na göre çalışanların, iş sözleşmesinin 01.07.2012 tarihinden sonraki dönemde işverence kötü niyetle feshinde  6098 sayılı TBK madde 434’teki tazminat isteneceğinden hesaplamada çıplak brüt ücret esas alınır.

Deniz İş Kanunu’nun 16. maddesi kötü niyet tazminatı yönünden İş Kanunu’nun 17. maddesine benzer hükümler taşımaktadır. 

Bu sebeple ki kötü niyet tazminatı ihbar sürelerine ait ücretin 3 katı tutarda olması, gemi adamının sendikaya üye olması, şikayete  başvurması gibi sebeplerle işten çıkarılması hallerinde ve genel olarak iş sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanıldığı durumlarda bu tazminatın istenmesi gerektiği, tazminatın hesabında giydirilmiş brüt ücretin olması gerektiği öngörülmüştür.

Kötü Niyet Tazminatında Faiz Hesaplama

• Kötü niyet tazminatında faiz, temerrüt tarihinden itibaren işlemeye başlar.

• Ayrıca, faiz türü olarak yasal faiz kullanılmaktadır.

• Davanın kısmi dava olarak veya kısmi eda külli tespit talepli belirsiz alacak davası olarak açılması halinde temerrüt tarihinden itibaren faiz işlemeye başlar. 

• Davalı dava tarihinden önce temerrüde düşürülmemiş ise dava dilekçesinde istenen miktar için dava tarihi, ıslah ile arttırılan kısım için ıslah tarihi faiz başlangıcıdır.

• Dava, tahsil amaçlı belirsiz alacak davası olarak açılmış ise davalı temerrüde düşürülmüş ise temerrüt tarihi düşürülmemiş ise dava tarihi faiz başlangıcıdır.

• Dava açıldıktan sonra alacağın belirlenmesi aşamasında davacı temerrüt tarihinden veya dava tarihinden itibaren faiz istemişse alacağın tamamı için davacının talebine göre faiz başlangıcı belirlenir.

İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?