Müstahsil Makbuzu Muhasebe Kaydı
- 21 Eylül 2022
- 3031 Kez Okundu
Müstahsil makbuzu muhasebe kaydı nasıl yapılır:
Müstahsil ile alınan zirai veya hayvansal ürünler muhasebeleştirilirken, eğer ürün hammadde olarak kullanılacak ise alınan ürünün brüt tutarı“150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı” borcuna kaydedilir.
Sonrasında müstahsil ile alınan bu ürünler üzerinden yapılan stopaj kesintisi, “360. Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabının alacağına kaydedilir.
Çiftçiye ödenecek olan net tutar ise, nakit, çek, banka, senet vb. ödeme yöntemine göre “100 , 103/101 ,102, 121/321” vb. hesapların alacak tarafına kaydedilir.
“121 alacak senetleri”, “101 alınan çekler ” hesapları, senet veya çek cirosu yapıldıklarında alacak taraflarına kayıt yapabilir.
Yazımızın devamında, müstahsil makbuzu için örnek muhasebe kayıtlarını sizlere sunacağız.
Öncelikle, müstahsil makbuzu ile ilgili bilgileri sizler için kısaca özetleyelim.
Önceki yazımızda da bahsettiğimiz müstahsil makbuzunun ne olduğunu tekrar hatırlamak gerekirse;
Müstahsil makbuzunun, deftere tabi esnaf, basit usule tabi olanlar ve defter tutan çiftçilerin, deftere tabi olmayan çiftçilerden almış oldukları tarımsal veya hayvansal emtialar karşılığında düzenlemesi zorunlu olan belge olduğunu unutmayalım.
Müstahsil makbuzu muhasebe kaydı nın nasıl yapıldığını örneklendirmeden önce, makbuz üzerinden yapılan stopaj kesintisinin nasıl hesaplandığını inceleyelim.
Müstahsil Makbuzunda Stopaj Nasıl Hesaplanır?
Tarımsal veya hayvansal ürün alınan çiftçiler, vergi beyan edip ödeyemeyecekleri için, ürünü alan mükellefler tarafından çiftçiler adına vergi kesintisi yapılıp vergi dairesine ödenmektedir.
Bu stopajın hesaplanması için elimizdeki veriye göre aşağıdaki iki yöntem kullanılmaktadır.
Brütten Nete Müstahsil Stopaj Hesaplama
Düzenlenecek müstahsil için elimizde brüt tutar verisi var ise doğrudan brüt tutarı belirlenmiş stopaj oranı ile çarparak kesintiyi hesaplayabiliriz.
Örnek: Mükellef A , deftere tabi olmayan çiftçi B den 1000 kg yaş çayı brüt 30 TL den almıştır. Karşılığında müstahsil makbuzu düzenleyecektir. Ürün borsada tescil edilecektir. ( stopaj = %2)
Stopaj Matrahının Tespiti: 1000 kg x 30 TL = 30.000 TL (Brüt tutar ve matrah)
Stopajın Hesaplanması: 30.000 x %2 = 600TL ( Stopaj Tutarı)
Tahsil Edilecek Tutarın Hesaplanması: 30.000 – 600 = 29.400 ( Mükellef A’nın çiftçi B ye ödeyeceği tutar)
Netten Brüte Müstahsil Stopaj Hesaplama
Düzenleyeceğimiz müstahsil makbuzu için elimizde net tutar verisi var ise aşağıdaki şekilde brüt tutarı elde ederek stopaj hesaplayabiliriz.
Örnek : Mükellef A, deftere tabi olmayan çiftçi B den, kg fiyatı 10 TL olan 100 Kg domates alımı yapmıştır. Karşılığında müstahsil makbuzu düzenleyecektir. Ürün borsada tescil edilmeyecektir. ( stopaj = %4)
Stopaj Matrahının Tespiti : 100 kg x 10 TL = 1000 TL (Net tutar)
Net tutardan müstahsil makbuzundaki matrahı tespit etmek için, stopaj oranı %4 ü, %100 den çıkartmamız gerekmektedir.
Sonrasında, net tutarı bulduğumuz orana bölmemiz gerekmektedir.
Bu şekilde yüzde 4 ü alınmış bir tutarın tamamını bulabiliriz.
%100 – %4 = %96 ( brütü hesaplamak için kullanılacak oran)
1.000 / 0,96 = 1.041,66 TL ( Brüt ve Stopaj Matrahı)
Stopajın Hesaplanması: 1.041,66 x %4 = 41,66 TL ( Stopaj tutarı)
Müstahsil Makbuzu Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?
Müstahsil makbuzu muhasebe kaydı nasıl yapılır aşağıdaki örnek üzerinden inceleyelim:
Örnek: Meyve Suyu İmalatçısı Mükellef A, meyve sularında kullanılmak üzere 3.000 TL brüt tutarlı portakalı Antalya ilinde tarım faaliyeti yapan deftere tabi olmayan çiftçi B den almıştır. Bu alım karşılığında Müstahsil makbuzu düzenlemiştir. ( Ürün borsada tescil edilecektir. Stopaj Oranı %2)
Ödeme çek ciro edilerek yapılacaktır.
- 3.000 TL (Matrah)
- 3.000 x 0,02 = 60 TL (Stopaj)
- 3.000 TL – 60 = 2.940 TL (Mükellef A nın Çiftçi B ye ödeyeceği net tutar.)
| | B | A |
---|
150. İlk Madde ve Malzeme | | 3.000 | |
| 360. Ödenecek Vergi Ve Fonlar | | 60 |
| 101.Alınan Çekler 101.01.Portföydeki Çekler | | 2.940 |
- 3.000 TL brüt tutarlı Portakal, meyve suyu üretiminde hammadde olarak kullanılacağı için “150. İlk Madde ve Malzeme” hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
- Tutarın borç tarafına kaydedilmesinin nedeni: alım yapılan portakalların hammadde stoğunu arttıracağı için aktif bir hesap olan 150 no lu hesabın borcuna kaydedilmiştir.
- 60 TL stopaj tutarı, “360. Ödenecek Vergi Ve Fonlar” hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
- Net tutarın ödemesi, daha önceden mükellef A’nın başka bir firmadan almış olduğu çeki, çiftçi B ye vererek yapılacağı için “101.Alınan Çekler” Alt Hesabı 101.01 portföydeki çekler 2.940 TL azalmıştır.
Örnek : Hal Esnafı Mükellef A, Çanakkale’de çiftçilik yapmakta olan deftere tabi olmayan çiftçi B’den 2.000 KG domatesi birim fiyatı 9,8 TL den almıştır. Bu alım karşılığında Müstahsil makbuzu düzenlemiştir. ( Ürün borsada tescil edilecektir. Stopaj Oranı %2)
Ödeme banka yoluyla yapılacaktır.
- 2.000 kg x 9,8 TL = 39.200 ( Net Tutar)
- %100 – %2 = %98
- 39.200 / 0,98 = 40.000 TL ( Brüt Tutar ve Matrah)
- 40.000 x 0,02 =800 TL (Stopaj)
| B | A |
---|
153.Ticari Mallar | | 40.000 | |
| 360. Ödenecek Vergi Ve Fonlar | | 800 |
| 102.Bankalar | | 39.200 |
- Hal esnafı Mükellef A domatesleri bir alım satım amacıyla kullanacağı için söz konusu alım bir ticari mal niteliğindedir.
- Bu nedenle brüt tutar “153.Ticari Mallar” hesabında izlenmiştir.
- Kesinti yapılan stopaj “360.Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabının alacak tarafında izlenmelidir.
- Net tutarın ödemesi ise banka yoluyla yapılacağı için bankadan yapılacak para çıkışı “102.Bankalar” Hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
“Hangi Durumlarda Müstahsil Makbuzu Düzenlenir?”