Dikey Analiz Nedir ?

• 21 Nisan 2024
• 0
• 86 Kez Okundu

Dikey Analiz Nedir:

Mali Tablolar Analizi içerisinde, dikey analiz aynı yıl içerisinde bir mali tablo kaleminin ait olduğu grup veya sınıf içerisinde ne kadar yüzdesel büyüklüğe sahip olduğunu gösteren bir mali analiz tekniğidir.

Mali tablo kalemlerinin dikey analizi, hem bilanço hem de gelir tablosu üzerinde hesaplanabilir.

Örneğin, bu analiz ile 101. Alınan Çekler hesabının, hazır değerler grubu içerisinde yüzde kaçlık bir büyüklüğe sahip olduğu ya da toplam aktifler içerisinde ne kadarlık bir pay sahip olduğu hesaplanabilir.

Öte yandan, gelir tablosunda, dönem net karının, net satışların yüzde kaçı büyüklüğe sahip olduğunu analiz edebiliriz.

Özetle, dikey analiz ya da diğer bir ismi ile dikey yüzdeler analizi ile tek bir yıla bir mali tablo kaleminin bağlı bulunduğu gruplar veya sınıflar içerindeki payı bulunduğu mali analiz tekniğidir.

Şimdi, dikey analiz nedir başlıklı yazımızın devamında bu analiz tekniği ile nasıl hesaplama yapıldığını ve örnek soruları inceleyelim.

Dikey Analiz Nedir ?

Öncelikle, bilanço üzerinden dikey analiz nasıl hesaplanır? örnek soru üzerinden inceleyelim.

Bilanço Üzerinden Dikey Analiz Örnek Soru

Örnek: 1

A işletmesinin aşağıda verilen bilançosu üzerindeki bilanço kalemlerini dikey analiz yöntemi ile aktif/pasif toplama göre dikey analizini yapınız.

İlk olarak, bilanço üzerindeki tüm hesap sınıfları, grupları ve hesaplar, aktif/pasif toplama bölünmüştür.

Böylece, tüm seviyelerdeki hesapların, toplam aktif/pasif toplamın yüzde kaçına tekabul ettiği elde edilmiştir.

Ayrıca, elde edilen sonuçları yüzde olarak ifade edebilmek için bulunan sonuçlar 100 ile çarpılmalıdır.

Özetle, dikey analiz aşağıdaki şekilde hesaplanır:

Dikey Yüzdesi Bulunmak İstenen Bilanço Kalemi / Dikey Yüzde Hesaplamasında Baz Alınacak Toplam *100

Sorumuzda, öncelikle tüm bilanço kalemlerinin aktif toplama göre dikey yüzdelerinin hesaplanması istenmiştir.

Bu nedenle, yukarıdaki tabloda “çözüm” sütununda tüm hesaplamalar yapılmıştır.

Sonrasında, dikey yüzde hesaplaması sonucu elde edilen verinin yorumlanması da yapılması gerekmektedir.

Şimdi, dikey yüzde sonuçlarını yorumlayalım.

• Tabloda yorum yapılırken, “1.Dönen Varlıklar” hesap sınıfının toplam aktif içerisinde %66 lık bir pay aldığı, “102.Bankalar” hesabının ise %5 lik bir pay aldığı söylenebilir.

• Duran varlıkların, %33 lük bir oran ile dönen varlıkların yarısı kadar bir büyüklüğe sahip olduğu görülmektedir.

• Bu durumda, işletmenin daha çok mal alım satımı yapan bir ticaret işletmesi olduğu yorumu yapılabilir.

• Çünkü, işletme duran varlık yatırımları yüksek maliyetli olduğu için, üretim işletmelerinde daha yüksek oranlarla karşımıza çıkmaktadır.

• Ayrıca, işletme duran varlıkları içerisinde, sadece demirbaşlar yer aldığı bu durumu pekiştirmektedir.

• Öte yandan, kaynak tarafına baktığımızda, Sermayenin %60 oranında dikey yüzdeye sahip olduğunu görülmektedir.

• Böylelikle, işletme finansmanının daha çok işletme sermayesinden karşılanmış olduğunu söyleyebiliriz.

• Duran varlık yatırımları, genellikle uzun vadeli yabancı kaynaklardan karşılanmaktadır.

• Tabloda %5 lik bir U.V.Y.K dikey yüzdesi ile %33 lük demirbaşlar karşılanamayacağı için demirbaş yatırımlarının daha çok şirket sermayesinden karşılanmış olduğu yorumunu yapabiliriz.

Örnek: 2

B işletmesinin aşağıda verilen bilançosu üzerinden 102. Bankalar ve 121. Alacak Senetleri kalemlerini dikey analiz yöntemi ile bağlı bulundukları hesap grubuna göre dikey analizini yapınız.

• Yukarıdaki tabloda, 102 ve 121 hesaplarının, 10 ve 12 hesap gruplarına göre dikey analiz hesaplamaları yapılmıştır.

• Bir önceki örneğimizde, aktif toplam %100 olarak kabul edilirken burada 10.HAZIR DEĞERLER ve 12.TİCARİ ALACAKLAR hesap grupları %100 olarak kabul edilmiştir.

• Burada hesaplamadaki amaç, aynı hesap grubu altındaki kalemlerin büyüklüklerinin mukayese edilerek yorumlanmasıdır.

• Örneğin, 100.Kasa Hesabında; toplam hazır değerlerin 500.000/605.000=%82,64 ü yer alırken, 102. Bankalar hesabı bu hesap grubunun sadece %0,82 sini oluşturmaktadır.

• İşletmenin elinde fazla miktarda nakit bulunduğu bu nakit tutarın menkul kıymet olarak değerlendirilip, faiz vb. gelir elde edilebileceği yorumu yapılabilir.

Gelir Tablosu Üzerinden Dikey Yüzdeler Hesaplama Örnek Soru

Gelir Tablosu üzerinden yapılacak dikey analiz yöntemi, her bir gelir tablosu kaleminin net satışlara bölünerek hesaplanması ile yapılır.

Ayrıca, bulunan sonuçların yüzdelik olarak ifade edilmesi için sonuç 100 ile çarpılır.

Şimdi, gelir tablosu üzerinde dikey analiz yönteminin nasıl uygulanacağını örnek üzerinden inceleyelim.

Örnek

Aşağıda, C işletmesinin gelir tablosu verilmiştir. Gelir tablosu kalemlerini dikey analiz yöntemi ile hesaplayınız.

Dönem Net Karı ve Satışların Maliyeti kalemlerinin dikey yüzdeler sonuçlarını yorumlayınız.

Örneğimizde, gelir tablosunun tüm kalemleri net satışlara bölünerek hesaplama yapılmıştır.

Hesaplama sonuçlarımıza baktığımızda; satışların maliyetinin net satışların %35,5 ini oluşturduğunu, dönem net karın ise net satışların %34,71 ini oluşturduğunu görüyoruz.