Dikey Analiz Nedir ?
- 21 Nisan 2024
- 683 Kez Okundu
Dikey Analiz Nedir:
Mali Tablolar Analizi içerisinde, dikey analiz aynı yıl içerisinde bir mali tablo kaleminin ait olduğu grup veya sınıf içerisinde ne kadar yüzdesel büyüklüğe sahip olduğunu gösteren bir mali analiz tekniğidir.
Mali tablo kalemlerinin dikey analizi, hem bilanço hem de gelir tablosu üzerinde hesaplanabilir.
Örneğin, bu analiz ile 101. Alınan Çekler hesabının, hazır değerler grubu içerisinde yüzde kaçlık bir büyüklüğe sahip olduğu ya da toplam aktifler içerisinde ne kadarlık bir pay sahip olduğu hesaplanabilir.
Öte yandan, gelir tablosunda, dönem net karının, net satışların yüzde kaçı büyüklüğe sahip olduğunu analiz edebiliriz.
Özetle, dikey analiz ya da diğer bir ismi ile dikey yüzdeler analizi ile tek bir yıla bir mali tablo kaleminin bağlı bulunduğu gruplar veya sınıflar içerindeki payı bulunduğu mali analiz tekniğidir.
Şimdi, dikey analiz nedir başlıklı yazımızın devamında bu analiz tekniği ile nasıl hesaplama yapıldığını ve örnek soruları inceleyelim.
Dikey Analiz Nedir ?
Öncelikle, bilanço üzerinden dikey analiz nasıl hesaplanır? örnek soru üzerinden inceleyelim.
Bilanço Üzerinden Dikey Analiz Örnek Soru
Örnek: 1
A işletmesinin aşağıda verilen bilançosu üzerindeki bilanço kalemlerini dikey analiz yöntemi ile aktif/pasif toplama göre dikey analizini yapınız.
| AKTİF | | ÇÖZÜM-1 | PASİF | | ÇÖZÜM-1 |
|---|
| 1.DÖNEN VARLIKLAR | 60.000 | 60.000/90.000=0,66 | 3.K.V.Y.K | 25.000 | 25.000/90.000=0,27 |
| 10.HAZIR DEĞERLER | 30.000 | 30.000/90.000=0,33 | 30.MALİ BORÇLAR | 10.000 | 10.000/90.000=0,11 |
| 100.Kasa | 15.000 | 15.000/90.000=0,16 | 300.Krediler | 10.000 | 10.000/90.000=0,11 |
| 101.Alınan Çekler | 10.000 | 10.000/90.000=0,11 | 32.TİCARİ ALACAKLAR | 15.000 | 15.000/90.000=0,16 |
| 102.Bankalar | 5.000 | 5.000/90.000=0,05 | 320.Satıcılar | 15.000 | 15.000/90.000=0,16 |
| 12.TİCARİ ALACAKLAR | 30.000 | 30.000/90.000=0,33 | | | |
| 2.DURAN VARLIKLAR | 30.000 | 30.000/90.000=0,33 | 4.U.V.Y.K | 5.000 | 5.000/90.000=0,05 |
| 25.MADDİ DURAN VAR. | 30.000 | 30.000/90.000=0,33 | | | |
| 255.Demirbaş | 30.000 | 30.000/90.000=0,33 | 5.SERMAYE | 60.000 | 60.000/90.000=0,66 |
| AKTİF TOPLAM | 90.000 | %100 | PASİF TOPLAM | 90.000 | %100 |
İlk olarak, bilanço üzerindeki tüm hesap sınıfları, grupları ve hesaplar, aktif/pasif toplama bölünmüştür.
Böylece, tüm seviyelerdeki hesapların, toplam aktif/pasif toplamın yüzde kaçına tekabul ettiği elde edilmiştir.
Ayrıca, elde edilen sonuçları yüzde olarak ifade edebilmek için bulunan sonuçlar 100 ile çarpılmalıdır.
Özetle, dikey analiz aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Dikey Yüzdesi Bulunmak İstenen Bilanço Kalemi / Dikey Yüzde Hesaplamasında Baz Alınacak Toplam *100
Sorumuzda, öncelikle tüm bilanço kalemlerinin aktif toplama göre dikey yüzdelerinin hesaplanması istenmiştir.
Bu nedenle, yukarıdaki tabloda “çözüm” sütununda tüm hesaplamalar yapılmıştır.
Sonrasında, dikey yüzde hesaplaması sonucu elde edilen verinin yorumlanması da yapılması gerekmektedir.
Şimdi, dikey yüzde sonuçlarını yorumlayalım.
- Tabloda yorum yapılırken, “1.Dönen Varlıklar” hesap sınıfının toplam aktif içerisinde %66 lık bir pay aldığı, “102.Bankalar” hesabının ise %5 lik bir pay aldığı söylenebilir.
- Duran varlıkların, %33 lük bir oran ile dönen varlıkların yarısı kadar bir büyüklüğe sahip olduğu görülmektedir.
- Bu durumda, işletmenin daha çok mal alım satımı yapan bir ticaret işletmesi olduğu yorumu yapılabilir.
- Çünkü, işletme duran varlık yatırımları yüksek maliyetli olduğu için, üretim işletmelerinde daha yüksek oranlarla karşımıza çıkmaktadır.
- Ayrıca, işletme duran varlıkları içerisinde, sadece demirbaşlar yer aldığı bu durumu pekiştirmektedir.
- Öte yandan, kaynak tarafına baktığımızda, Sermayenin %60 oranında dikey yüzdeye sahip olduğunu görülmektedir.
- Böylelikle, işletme finansmanının daha çok işletme sermayesinden karşılanmış olduğunu söyleyebiliriz.
- Duran varlık yatırımları, genellikle uzun vadeli yabancı kaynaklardan karşılanmaktadır.
- Tabloda %5 lik bir U.V.Y.K dikey yüzdesi ile %33 lük demirbaşlar karşılanamayacağı için demirbaş yatırımlarının daha çok şirket sermayesinden karşılanmış olduğu yorumunu yapabiliriz.
Örnek: 2
B işletmesinin aşağıda verilen bilançosu üzerinden 102. Bankalar ve 121. Alacak Senetleri kalemlerini dikey analiz yöntemi ile bağlı bulundukları hesap grubuna göre dikey analizini yapınız.
| AKTİF | | ÇÖZÜM-1 |
|---|
| 1.DÖNEN VARLIKLAR | 1.025.000 | |
| 10.HAZIR DEĞERLER | 605.000 | %100 |
| 100.Kasa | 500.000 | |
| 101.Alınan Çekler | 100.000 | |
| 102.Bankalar | 5.000 | 5.000/605.000*100=%0,82 |
| 12.TİCARİ ALACAKLAR | 420.000 | %100 |
| 120.Alıcılar | 300.000 | |
| 121.Alacak Senetleri | 120.000 | 120.000/420.000*100=%28 |
| 2.DURAN VARLIKLAR | 390.000 | |
| 25.MADDİ DURAN VAR. | 390.000 | |
| 254.Taşıtlar | 330.000 | |
| 255.Demirbaş | 60.000 | |
| AKTİF TOPLAM | 1.415.000 | |
- Yukarıdaki tabloda, 102 ve 121 hesaplarının, 10 ve 12 hesap gruplarına göre dikey analiz hesaplamaları yapılmıştır.
- Bir önceki örneğimizde, aktif toplam %100 olarak kabul edilirken burada 10.HAZIR DEĞERLER ve 12.TİCARİ ALACAKLAR hesap grupları %100 olarak kabul edilmiştir.
- Burada hesaplamadaki amaç, aynı hesap grubu altındaki kalemlerin büyüklüklerinin mukayese edilerek yorumlanmasıdır.
- Örneğin, 100.Kasa Hesabında; toplam hazır değerlerin 500.000/605.000=%82,64 ü yer alırken, 102. Bankalar hesabı bu hesap grubunun sadece %0,82 sini oluşturmaktadır.
- İşletmenin elinde fazla miktarda nakit bulunduğu bu nakit tutarın menkul kıymet olarak değerlendirilip, faiz vb. gelir elde edilebileceği yorumu yapılabilir.
Gelir Tablosu Üzerinden Dikey Yüzdeler Hesaplama Örnek Soru
Gelir Tablosu üzerinden yapılacak dikey analiz yöntemi, her bir gelir tablosu kaleminin net satışlara bölünerek hesaplanması ile yapılır.
Ayrıca, bulunan sonuçların yüzdelik olarak ifade edilmesi için sonuç 100 ile çarpılır.
Şimdi, gelir tablosu üzerinde dikey analiz yönteminin nasıl uygulanacağını örnek üzerinden inceleyelim.
Örnek
Aşağıda, C işletmesinin gelir tablosu verilmiştir. Gelir tablosu kalemlerini dikey analiz yöntemi ile hesaplayınız.
Dönem Net Karı ve Satışların Maliyeti kalemlerinin dikey yüzdeler sonuçlarını yorumlayınız.
| C İşletmesi Gelir Tablosu | 2023 | % |
|---|
| Brüt Satışlar | 1.500.000 | 1500.000/1.200.000*100 = 125 |
| Satış İndirimleri (-) | 300.000 | 300.000/1.200.000*100 = 25 |
| Net satışlar | 1.200.000 | 1.200.000/1.200.000*100= 100 |
| Satışların Maliyeti (-) | 450.000 | 450.000/1.200.000*100 =35,5 |
| Brüt Satış Karı | 750.000 | 750.000/1.200.000*100=62.5 |
| Faaliyet Giderleri (-) | 90.000 | 90.000/1.200.000*100 =7,5 |
| Faaliyet Karı | 660.000 | 660.000/1.200.000*100=55 |
| Diğer Olağan Gelir ve Kar | 50.000 | 50.000/1.200.000*100 =4,16 |
| Diğer Olağan Gider ve Zarar (-) | 40.000 | 40.000/1.200.000*100 =3,33 |
| Finansman Giderleri (-) | 120.000 | 120.000/1.200.000*100 =10 |
| Olağan Kar | 550.000 | 550.000/1.200.000*100=45,83 |
| Diğer Olağan Dışı Gelir ve Karlar | 10.000 | 10.000/1.200.000*100 =0,83 |
| Diğer Olağan Dışı Gider ve Zarar (-) | 5.000 | 5.000/1.200.000*100 =0,41 |
| Dönem Karı | 555.000 | 555.000/1.200.000*100 =46,25 |
Vergi ve Diğer Yasal
Yükümlülükler Karşılıkları (-) | 138.750 | 138.750/1.200.000*100 =11,56 |
| Dönem Net Karı | 416.250 | 416.250/1.200.000*100=34,71 |
Örneğimizde, gelir tablosunun tüm kalemleri net satışlara bölünerek hesaplama yapılmıştır.
Hesaplama sonuçlarımıza baktığımızda; satışların maliyetinin net satışların %35,5 ini oluşturduğunu, dönem net karın ise net satışların %34,71 ini oluşturduğunu görüyoruz.
-
Alacak devir hızı, işletmelerin belirli bir dönem içerisinde, alacaklarını ne kadar sürede bir tahsil edebildiğini gösteren orandır. Şirketin alacak devir hızının ideal yükseklikte olması, kredili satışlarının karşılığında hızlı bir nakit akışı sağlayabilme kabiliyetinin de yüksek olduğunu gösterir. Ayrıca, bir işletmenin alacak devir hızının istenilen bir […]
“Devamını Oku”
-
Cari Oran, Dönen Varlıklar / K.V.Y.K (Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar) olarak hesaplanmaktadır. Mali Tablolar Analizi konu başlığı altında, likidite oranları içerisinde yer almaktadır.
“Devamını Oku”
-
Dikey Analiz Nedir: Mali Tablolar Analizi içerisinde, dikey analiz aynı yıl içerisinde bir mali tablo kaleminin ait olduğu grup veya sınıf içerisinde ne kadar yüzdesel büyüklüğe sahip olduğunu gösteren bir mali analiz tekniğidir. Mali tablo kalemlerinin dikey analizi, hem bilanço hem de gelir tablosu üzerinde […]
“Devamını Oku”
-
Dönem sonu muhasebe işlemleri, yapılacak muhasebe kayıtları yazımızda adım adım incelenecektir. Yazımızda, reeskont hesapları, yansıtma hesaplarının kullanımı, kısa vadeli hesaplardan uzun vadeli hesaplara devir gibi her yıl sonu yapılması gereken işlemleri anlatacağız.
“Devamını Oku”
-
Faiz karşılama oranı, işletmelerin faiz ödemelerini kaldırabilme gücünü göstermektedir. Bu oran, işletmenin elde etmiş olduğu kar ile faiz giderlerini kaç defa ödeyebileceğini göstermektedir. Ayrıca, oranın yüksek çıkması işletme açısından olumlu bir durum olup, işletmenin faiz ödemesi karşısında sağlam bir finansal yapısının olduğunu gösterir. Öte yandan, […]
“Devamını Oku”