Sermaye Piyasası Araçlarında İhraç, İzahname ve Kamuyu Aydınlatma

• 15 Temmuz 2020
• 0
• 2914 Kez Okundu

Sermaye Piyasasında İhraç Nedir?

İhraç, Sermaye Piyasası Kanunu’nda “sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışı” olarak tanımlanmaktadır.

• İhraç, iki şekilde yapılabilir bunlar halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin yapılan ihraçlardır.

• İki ihraç yöntemi için Sermaye Piyasası Mevzuatında farklı durumlar söz konusudur.

• İlk olarak kamuyu aydınlatma ve yükümlülükler açısından farklı hükümler bulunmaktadır.

• Diğer bir farklılık da hitap ettikleri kitlelerden kaynaklanmaktadır. Halka arz edilerek yapılan satışta sermaye piyasası aracı alıcıları belirli bir kitle iken halka arz edilmeksizin satışta, aracı alabilecek belirli bir topluluk bulunmamaktadır.

Kamuyu Aydınlatma

• Sermaye piyasasında, yatırımcılar ve ihraççılar karşı karşıya gelerek ihraç edilen sermaye piyasası aracı  vasıtasıyla finansman ilişkisi kurmaktadırlar.

• Bu noktada yatırımcıların, büyük ekonomik güce sahip şirketler ile finansman ilişkisi kurudukları  için, oluşabilecek risklere karşı korunma gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

• Sermaye piyasasında yatırımcılar bu risklerden öncelikle tam, zamanında ve doğru bilgilendirilerek korunmaktadırlar.

• Eğer yatırımcı doğru bilgilendirilmez ise göze alabileceği risk düzeyini ve yatırım tercihini sağlıklı olarak belirlemeyecektir.

• Sermaye piyasasında bu bilgi paylaşımın yapılmasına kamuyu aydınlatma denilmektedir.

Kamuyu Aydınlatma Belgeleri Hangileridir?

İzahname ve ihraç Belgesi

• Kamuyu aydınlatma bir takım belgeler aracılığıyla gerçekleşmektedir.

• Bu belgelerin içeriği ve kapsamı  sermaye piyasası aracının niteliğine göre de değişmektedir.

• Halka arz edilerek yapılan ihraçlarda en geniş kapsamlı bilgileri içeren belge olan izahname, halka arz edilmeksizin yapılan ihraçlarda ise daha dar kapsamlı bilgileri içeren ihraç belgesi ile kamu aydınlatması yapılır.

• İzahname tanım olarak “ihraççının ve varsa garantörün finansal durum ve performansı ile geleceğe yönelik beklentilerine, faaliyetlerine, ihraç edilecek veya borsada işlem görecek sermaye piyasası araçlarının özelliklerine ve bunlara bağlı hak ve risklere ilişkin olarak yatırımcıların bilinçli bir değerlendirme yapmasını sağlayacak nitelikteki tüm bilgileri içeren kamuyu aydınlatma belgesini” ifade etmektedir.

• Kitle fonlaması yoluyla halka açık statüsü kazanan anonim ortaklıkların izahname ya da ihraç belgesi hazırlama yükümlülüğü bulunmamaktadır.

• İzahname, içeriğindeki bilgilerin tutarlı, anlaşılabilir ve Kurulca belirlenen standartlara göre eksiksiz olması halinde Kurul tarafından onaylanır.

• Kurul izahname ile ilgili aşağıdaki konularda belirlemeler yapmaya yetkilidir.

• İzahnamede bulunması gerekli asgari bilgilere,
• Garantöre ve garantinin niteliğine,
• izahnameyi oluşturan belgelere,
• izahnamenin kamuya duyurulmasına,
• izahnamenin şekline,
• izahnamenin yayımlanmasına,
• ilan ve reklamlara,
• izahnamede önceden yayımlanmış bilgilere atıfta bulunulmasına,
• satış şartlarına,
• onaylanan izahnamede değişiklik yapılmasına,
• izahname hazırlama ve yayımlanmasından kısmen veya tamamen muafiyete ilişkin usul ve esasları belirler.

İzahnameden Doğan Sorumluluklar

• İzahnameden kaynaklanan sorumluluk, izahnamedeki bilgilerden kaynaklanan zararın tazmini sorumluluğunu ifade eder.

• Bir zararın izahnameden kaynaklanmış sayılabilmesi için söz konusu zararın izahnamede,

• Yanlış
• yanıltıcı
• Eksik bilgiden kaynaklanması gerekmektedir.

• Bu zararlardan öncelikle ihraççılar sorumludur. Ancak bu zararın, ihraççılardan tazmin edilememesi veya ihraççılardan tazmin edilemeyeceğinin açıkça belli olması durumlarında,

• Halka arz edenler,
• İhraca aracılık eden lider aracı kurum,
• Garantör
• İhraççının yönetim kurulu üyeleri kusurlarına ve durumun gereklerine göre zararların kendilerine yüklenebileceği ölçüde sorumludur.

• İzahnamede yer almak üzere hazırlanan raporları hazırlayan kişi ve bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşları gibi kurumlar da hazırlanan raporlarda yer alan bilgilerden sorumludurlar.

• Kamuyu aydınlatma belgelerinde yer alan bilgilerin yanlış, yanıltıcı veya eksik olması konusunda bilgi sahibi olmadığını ve bu bilgi eksikliğinin kast veya ağır ihmallerinden kaynaklanmadığını ispatlayan kişiler zarardan sorumlu olmaz.

• Bu hüküm, özellikle bir kamuyu aydınlatma belgesi içerisinde birden fazla belgenin olması hallerinde uygulanarak bir belgeyi hazırlayan kişi veya kurumun başka bir belgeyi hazırlayanı suçlayamaması için konulmuştur.

Finansal Raporlar

• Bir diğer kamuyu aydınlatma belgesi ise finansal raporlardır.

• Finansal raporlar şekil ve içerik bakımından Türkiye Muhasebe Standartları çerçevesinde Kurulca belirlenen düzenlemelere uygun olmalıdır.

• Türkiye Muhasebe Standartları, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayınlanmaktadır.

• Finansal tablo ve raporların, Kurulca belirlenen düzenlemelere uygun olarak hazırlanmasından, sunulmasından, gerçeğe uygunluğundan ve doğruluğundan ihraççı ile kusurlarına ve durumun gereklerine göre ihraççının yönetim kurulu üyeleri sorumludur.

• Ayrıca yönetim kurulu üyelerinin kamuya yapacakları bildirimlerde, finansal tablo ve raporların gerçeğe uygunluğu ve doğruluğu konusundaki beyanlarının yer almasını zorunlu kılmıştır.

Bağımsız Denetim Raporları

• Finansal raporların ihraççının gerçek durumunu yansıtıp yansıtmadığının bağımsız taraflarca doğrulanması ihtiyacı bulunmaktadır. Bu nedenle bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetim raporları da kamuyu aydınlatmak için kullanılmaktadır.

• Aşağıdaki durumlarda Kurul ihraççılardan bağımsız denetim raporu isteyebilir. Burada belirtilen bağımsız denetim yükümlülüğü, periyodik düzenlenen finansal raporların bağımsız denetim yükümlülüğünden farklıdır.

• Halka arzda,
• Borsada işlem görme başvurusunda,
• SPKn md.23’te tanımlanan önemli nitelikteki işlemlerde,
• Ortaklığın faaliyetlerini ve finansal durumunu önemli derecede etkileyen olay ve gelişmelerde,

• Bağımsız denetim kuruluşları, görevlerinin kapsamıyla sınırlı olmak üzere, denetledikleri finansal tablo ve raporların mevzuata uygun olarak denetlenmemesi nedeniyle doğabilecek zararlardan raporu imzalayanlarla birlikte sorumludur.

Kurumsal Yönetim, Derecelendirme ve Değerleme Raporları

• İhraçta, derecelendirme notu, kurumsal yönetim ilkelerine uyum raporu ve değerleme raporları gibi kamuyu aydınlatıcı belgeler de yer alabilir.

• Bu değerlendirme raporları hazırlayan şirket ve şahıslar Kurul’un gözetim ve denetimine tabidirler.

• Derecelendirme ve değerleme kuruluşları, faaliyetleri neticesinde düzenledikleri raporlarda yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler dolayısıyla neden oldukları zararlardan sorumludurlar.

Kamu Aydınlatma Belgelerinden Dolayı Oluşan Zararın Tazmini

• Zararların tazmini için yanlış, yanıltıcı, eksik bilgi ile zarar arasında hukuken bir neden sonuç ilişkisi (illiyet bağı) bulunması gerekmektedir.

• Yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgiler içeren izahnamenin geçerlilik süresi boyunca; diğer kamuyu aydınlatma belgelerinin ise kamuya açıklandığı tarihten hemen sonra, ilk halka arzdan veya, gerçeğe uygun bilginin ortaya çıktığı tarihten hemen sonra ilgili aracın borsada satılması veya satın alınması üzerine yatırımcıların malvarlıklarında zarar meydana gelmesi hâlinde ileri sürülecek tazminat talepleri açısından kamuyu aydınlatma belgesi ile zarar arasında illiyet bağı kurulmuş sayılır.

Tazmin Talebinin Reddedileceği Haller

• Kamuyu aydınlatma belgelerinin yanlış, yanıltıcı veya eksik olmasından kaynaklanan tazminat talebi aşağıdaki hallerde Kurul tarafından reddedilir.

• Sermaye piyasası araçlarının alım veya satımının, kamuyu aydınlatma belgesine dayanmaması,

• Yatırımcının, Sermaye piyasası araçlarının alım veya satımında kamuyu aydınlatma belgelerinde yer alan bilgilerin yanlış, yanıltıcı veya eksik olduğu bilinmesine rağmen işlemi yapması,

• Kamuyu aydınlatma belgelerinde yer alan yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgilere ilişkin düzeltmenin, yatırım kararının verilmesinden veya bu belgeye dayanarak işlem yapılmasından önce ilan edilmiş olması,

• Kamuya açıklanan belgede yer alan bilgiler yanlış, yanıltıcı veya eksik olmasaydı dahi yatırımcıların zarara uğrayacak olmaları, hâlinde reddedilir.