Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı

• 16 Eylül 2023
• 0
• 1023 Kez Okundu

Teminat mektubu muhasebe kaydı bu günkü yazımızın konusunu oluşturmaktadır.

Bankadan alınan teminat mektuplarının muhasebe kaydına geçmeden önce teminat mektubunun hukuk ve vergi yönünden ne ifade ettiğini irdeleyelim.

Teminat Mektubu Nedir?

Bankalar tarafından yurtiçi ve yurtdışındaki müşterileri yararına yapılan bir borcun ifası, malın teslim edilmesi veya bir işin yapılması gibi konularda muhataba hitaben ( teminat mektubu alan) lehdara (lehine teminat mektubu verilen) verilen garanti sözleşmesi niteliği taşıyan bir belgedir.

Bu belge ile banka, borcun belirlenen sürede ödeneceğini veya işin belirlenen şartlar ışığında yapılacağını muhatap adına alacaklı firma veya kişiye taahhüt etmektedir.

Teminat mektuplarında 3 taraf bulunmaktadır.

Teminat Mektubunun Tarafları

Banka – Teminat Mektubu Veren

• Lehdar ile muhatap arasındaki iş ilişkisinde, düzenlediği teminat mektubu ile muhatap için oluşabilecek zararları garanti altına alan taraftır.

Muhatap – Teminat Mektubu Alan

• Bankalar teminat mektubunu bu kişi veya kuruluşa hitaben düzenler. Yani düzenlenen teminat mektubu güvencesi altında işini yaptırmak isteyen kişi veya kuruluştur.

Lehdar – Lehine Teminat Mektubu Verilen

• Lehdarın yalnızca muhatap ile iş ilişkisi bulunmaktadır yani; muhatap ile banka arasındaki teminat ilişkisinin tarafı değildir.

• Lehdar yalnızca muhatabın yaptırmayı istediği işi üstlenen veyahut da muhatabın açmış olduğu ihaleye giren kişi ya da kuruluştur.

• Lehdar, müşterisi olduğu bankadan iş ilişkisi içinde olduğu muhatap adına teminat mektubu düzenlenmesini isteyen taraftır. Yani banka lehdarın talimatı ile teminat mektubunu düzenlemektedir.

Teminat mektupları yalnızca bir işin yapılmasına dair garanti vermek amacı ile düzenlenen ve müşterisi lehine verilip kefalet anlamı taşıyan belgelerdir.

Teminat mektubu verilmesi ile banka içinde herhangi bir para çıkış işlemi olmamaktadır.

Yani bu belge daha ziyade bilgi verme amaçlı olup tarafları için herhangi bir gelir gider durumu yaratmamaktadır.

Bu nedenle de teminat mektubu muhasebe kaydı nazım hesaplarda izlenmektedir.

Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı

Teminat mektubu alınması veya verilmesi durumunda muhatap ve lehdar için yapılacak muhasebe kaydında maliye bakanlığının yayınlamış olduğu tek düzen hesap planına göre kayıt yapılmakta iken; üçüncü bir taraf olan yani teminat mektubunu veren bankanın ise kendine özgü hesap planı bulunmaktadır.

Alınan Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

• Teminat mektupları ile ilgili işlemler, 90 nolu Teminat Mektupları nazım hesabında izlenmektedir.

• Bir işletmenin teminat mektubu alması durumunda; yani muhatap taraf için, 900 Teminat Mektubundan alacaklar borçlandırılırken karşılığında, 901 Teminat Mektubundan Borçlar nazım hesabı alacaklandırılmaktadır.

• Ayrıca kaydedilen nazım hesaplara alt hesaplar açılarak yani teminat mektubu alınan banka türünü – ismini 900 hesabı altında ve teminat mektubu veren ilgili kişi veya kuruluş için 901 nazım hesabı altında alt hesaplarda göstermek açıklayıcılık açısından faydalı olacaktır.

• Verilen teminat mektubunun veriliş amacı olan iş gerçekleşip mektup iade edildiğinde ise nazım hesaplar ters kayıt yapılarak kapatılmalıdır.

Verilen Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı

• Bir işletmenin teminat mektubu vermesi durumunda; yani lehdar olunması durumunda, 903 Teminat Mektubu Alanlar nazım hesabı borçlandırılırken karşılığında 902 Verilen Teminat Mektupları nazım hesabı alacaklandırılmaktadır.

• Ayrıca, alt hesaplar ile de açıklayıcı olursa daha faydalı olacaktır.

• Aynı şekilde teminat mektubuna olan konu ortadan kalktığında mektup iade edilir ve hesaplar ters kayıt yapılarak kapatılmaktadır.

Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı Örneği 1

Örnek: A işletmesi B işletmesi ile bir işin yapılması konusunda anlaşmışlardır.

• A işletmesi işi yapacak olan taraftır ve B işletmesi de yaptıracak olan sıfatı ile A işletmesinden kendini garantiye almak adına 650.000 TL’ lik teminat mektubu istemektedir.

• A işletmesi de müşterisi olduğu Z bankasından B işletmesine hitaben teminat mektubu düzenlemesi talebinde bulunmuştur.

• Z bankası da B işletmesine hitaben teminat mektubu düzenlemiş ve B işletmesine teslim etmiştir.

• Banka bu teminat mektubu tutarının % 0,5’i kadar A işletmesinden komisyon almıştır.

Verilen Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı

Lehdar A işletmesinin Muhasebe Kaydı:

Bu kayıt nazım hesaplarda gösterilmiştir sebebi ise daha önce de bahsedildiği üzere taraflar için herhangi bir gelir gider hareketi yani varlık ve kaynaklarında herhangi bir değişikliğe sebep olmamasından kaynaklıdır.

Verilen Teminat Mektubu Banka Komisyonu Muhasebe Kaydı

Lehdar Tarafından Z Bankasına Ödenen Komisyon Tutarı Kaydı:

A işletmesi bankaya nakden komisyon ödemesi yapmıştır ve kasasından para çıkışı gerçekleşmiştir. Bu yüzden ödenen bu komisyon ödemesi bir gider hesabı olan 780 Finansman Giderleri hesabı borçlandırılmıştır.

Karşılığında ise kasadan para çıkışı olduğu için “100 Kasa” hesabı alacaklandırılmıştır.

Alınan Teminat Mektubu Muhasebe Kaydı

Muhatap – B işletmesinin Muhasebe Kaydı:

Teminat Mektubunun İadesi Muhasebe Kaydı

A işletmesi tarafından iş gerçekleştirilmiş olup teminat mektubu Z bankasına iade edilmiştir. Böyle olunca da yukarıdaki ilk kayıtlardaki hesaplar ters kayıtlarla kapatılmıştır.

Lehdar – A işletmesi İçin Muhasebe Kaydı

Muhatap – B işletmesi için muhasebe kaydı

A işletmesi Verilen İşi Yerine Getirmemiş Olsaydı:

Lehdar yani A işletmesi verilen işi yerine getirmemiş olmasından dolayı, B işletmesi Z bankasına başvurup teminat mektubundaki tutar olan 650.000 TL’ yi tahsil etmiştir.

Lehdar – A İşletmesi İçin Muhasebe Kaydı

Teminat mektubu tutarının banka tarafından ödenmesi üzerine bankanın A işletmesine rücu hakkı doğmaktadır.

Z bankası bu ödeme karşılığı A işletmesine Banka Kredisi vermiş olup bu da A işletmesi için bir gider olduğu için; bir gider hesabı olan 689 Diğer olağandışı gider ve zarar hesabı borçlandırılmış karşılığında da 300 Banka kredileri hesabı alacaklandırılmıştır.

Ancak bankaya verilen komisyon gideri her halükarda bankanın kazancı olarak kalmaktadır.

Son olarak, zamanda verilen teminat mektubu tutarı tazmin edildiği ve teminat mektubu ile bir iş kalmadığı için yine ilk kayıtlardaki hesaplar ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.

Muhatap – B İşletmesi İçin Muhasebe Kaydı

Z bankası tarafından Garanti edilen tutar B işletmesine ödenmesi ile işletmenin kasa hesabı artmış olup 100 kasa hesabı borçlandırılmıştır, karşılığında da işletme için işin gerçekleşmemiş olmasından kaynaklı olağanüstü bir gelir olması sebebi ile bir gelir hesabı olan 679 Diğer olağandışı gelir ve karlar hesabı alacaklandırılmıştır

Son olarak, verilen teminat mektubu tutarı tazmin edildiği ve teminat mektubu ile bir iş kalmadığı için yine ilk kayıtlardaki hesaplar ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.

Nakit Teminat Muhasebe Kaydı Örneği

Örnek: A işletmesi kazanmış olduğu ihale için 350.000 TL nakit teminat vermiş ve aynı zamanda müşterisi olduğu X bankasına başvurarak 450.000 TL teminat mektubu düzenlenmesini talep etmiştir.

X bankası A işletmesi için kontrogaranti sözleşmesi karşılığı bankadaki 550.000 TL lik mevduatını bloke ederek, teminat mektubunu düzenlemiştir.

Daha sonra ihale tamamlanmış ve teminatların iadesi yapılmıştır.

• Örnekte, bahsi geçen kontrogaranti sözleşmesi bankanın A işletmesinin almış olduğu teminat mektubunu kendisinin (bankanın)  ödemesi durumunda işletmeye olan rücu hakkını garanti altına almak için yapmış olduğu sözleşmedir.

• Yani banka teminat mektubunu ödemek durumunda kalırsa bu tutarı rahatlıkla A işletmesinden geri alabilmek için yapılır.

Nakit Karşılığı Teminat Mektubunun Talep Edilmesi Muhasebe Kaydı

Son olarak, ihale tamamlanıp teminatlar iade edilmiştir.

Teminat mektubu karşılığında işletmenin mevduatına blokaj konulduğu için 550.000 TL lik tutar, “102.Bankalar“ hesabından alınmıştır.

Buna ek olarak, İhale Makamına 350.000 TL Nakit kasadan verildiği için “100.Kasa” hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.

Nakit Teminat İade Muhasebe Kaydı

Öncelikle, teminat iadeleri ters kayıt yapılarak alındıkları hesaplara aktarılmıştır.

Sonuç olarak,

• İşletme ihale için teminat vermiş ve bu durumda aktif pasifinde bir hareket gerçekleşmiştir.

• Bundan dolayı, öncelikli olarak tekdüzen hesap planı hesapları da devreye girecektir.

• Verilen depozito karşılığı 126 Verilen depozito ve teminatlar hesabı borçlandırılmıştır.

• Karşılığında verilen teminatın 350.000 TL’ lik kısmı nakden gerçekleştiği için kasa da azalış olmuştur.

• Böylece, 100 Kasa hesabı verilen tutar kadar aynı zamanda verilen teminatın 450.000 TL’ lik kısmı da bankadan alınan teminat mektubu olduğu için 102 bankalar hesabı da bu tutar kadar alacaklandırılmıştır.

• Bununla birlikte, konu teminat mektubu olduğu için nazım hesap kaydı da yapılmıştır.

• Teminat mektubu, lehine verilen A işletmesinin teminat mektubu tutarı için nazım hesap kaydı alt hesap açıklamaları ile yapılmış,

• Daha sonra ihale tamamlanıp teminat mektubu iade edilince de tüm hesaplar ters kaydedilerek kapatılmıştır.

• Eğer, A işletmesi yukarıdaki örnekte olduğu gibi teminat veren değil de alan taraf olsaydı, 326 Alınan depozito ve teminatlar hesabı ilk olarak alacaklandırılacaktı.

• Aynı zamanda da A işletmesi teminat mektubunun muhatap tarafı olacak ve ona göre nazım hesap kaydı yapılacaktı.

Trafik Sigortası Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?