Derhal Fesih Hakkı
- 22 Ağustos 2021
- 3541 Kez Okundu
Derhal Fesih hakkı ya da bildirimsiz / süresiz fesih hakkı konularını genel hatlarıyla yazımızda inceleyeceğiz.
Daha sonraki yazılarımızda ise işçi ve işveren açısından derhal fesih hakkını ayrı ayrı ele alacağız.
Derhal Fesih Hakkı Nedir?
Derhal fesih hakkı, bir iş sözleşmesinin, kanunda yer alan bazı durumlar veya koşullar için; işçi veya işveren tarafından herhangi bir ihbar süresi verilmeden iş sözleşmesinin feshedilmesidir.
- İhbar süresi verilmesine gerek olmamakla birlikte; fesih bildirimi karşı tarafa ulaştığı anda sözleşme derhal sona erer.
- İş Kanunu Md. 24’te işçi yönünden bildirimsiz fesih, İş Kanunu Md. 25’te ise işveren yönünden bildirimsiz fesih nedenleri düzenlenmiştir.
- Derhal fesih sebepleri genellikle, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık durumlarından kaynaklanmaktadır.
- Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılıktan kasıt, işçi ve işveren arasındaki güven ve sadakat duygularının bir daha kurulamayacak şekilde temelden çökmesidir.
- Hangi hallerde güven ve sadakat duygularının zedeleneceği, İş Kanunu Md. 24/2 ve 25/2 de sınırlayıcı olarak sayılmıştır. Yani, bu sebeplerden başka sebebe dayanılamaz.
- Bunlara ek olarak, Medeni Kanun Md. 2’deki dürüstlük kuralı da bu sebep arasında yer alır.
- Ayrıca, yapılan davranış karşı tarafın güven ve sadakat duygularının temelini tamamen çökertmeyip; güven duygusunu zedeleyerek işyerinde olumsuzluklar yaşanmasına sebep olmuş ise İş Kanunu Md. 18’e göre işveren geçerli nedene dayanarak sözleşmeyiş feshedebilir.
- 18. Madde işverene geçerli nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetme verir, işçinin bu maddeye göre fesih hakkı bulunmamaktadır.
Fesihten Önce Savunma Almak Gerekir Mi?
- İşverenin fesihten önce savunma alma zorunluluğu yoktur.
- İş güvencesine tabi işçiler için işveren sözleşmeyi feshetmek istediği hallerde fesihten önce işçinin savunmasının alınacağına dair başlangıçtaki iş sözleşmesine hüküm konulabilir.
Hangi Sözleşme Türlerinde Derhal Fesih Yapılabilir?
- Hem belirli hem belirsiz süreli iş sözleşmeleri için derhal fesih söz konusudur.
Fesih İçin Şekil Şartı Var Mı ?
- Feshin bildirimi açık ve kesin olarak bildirilmek zorunda değildir.
- Beyan şekle tabi değildir, ancak ispat için yazılı olması önemlidir.
İş Güvencesine Tabi İşçilerin Sözleşmeleri Derhal Fesih Edilebilir Mi?
- Hem iş güvencesine tabi işçiler hem de iş güvencesine tabi olmayan işçiler bakımından derhal fesih söz konusudur.
- İş güvencesine tabi olmayan işçiler için iş sözleşmesinin bildirimsiz fesih yolunda haklı neden olmadan sözleşmeyi fesheden taraf aleyhine cezai şart konulabilir.
- Ancak, cezai şart çok fahiş ise mahkeme tarafından indirim yapılabilir.
Derhal Fesih İçin İşe İade Davası Açılabilir Mi?
- İşveren, fesih sırasında neden bildirmişse, işe iade davası veya alacak davası sürecinde bildirdiği fesih sebebi ile bağlıdır. Dava sırasında bunu değiştiremez.
- Sözleşmenin, işveren tarafından feshedildiği durumda; işçi feshin haksız olduğunu düşünüyorsa ve işçi iş güvencesine tabi ise, işe iade davası ya da ihbar tazminatı, kıdem tazminatı ve işçilik alacakları yönünden alacak davası açabilir.
Derhal Fesihte Kıdem ve İhbar Tazminatı, Kötü Niyet Tazminatı
- Her halükarda işçi, iş güvencesine tabi olmasa bile kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve işçilik alacakları için dava açabilir.
- Sözleşmenin işçi tarafından, İş Kanunu Md. 24’teki hallerden biri nedeniyle feshi halinde, feshin haksız olmaması koşuluyla işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
- Ancak, işçi haklı olsa da ihbar tazminatı isteyemez.
- İş sözleşmesini fesheden taraf, fesih haklı olsa dahi ihbar tazminatı isteyemez.
- Sözleşme işveren tarafından, İş Kanunu Md. 25’teki sağlık nedenleri, zorlayıcı nedenler, işçinin gözaltına alınması veya tutuklanması hallerinde feshedilirse, işçiye kıdem tazminatı ödenir.
- Fakat, Md. 25/2’deki ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle işverenin işçinin sözleşmesini feshetmesi durumunda; işveren haklı ise işçi kıdem tazminatı alamaz.
- İşçi işverenin yaptığı usulüne uygun haklı fesih durumlarında ihbar tazminatı ve kötüniyet tazminatı isteyemez.
Derhal Fesih Süresi
- Sözleşmenin, feshinin gerek işçi, gerekse işveren tarafından İş Kanunu Md. 24/2, 25/2 uyarınca ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeniyle yapılması halinde fesih hakkı;
- Feshe neden olan olayın, fesheden tarafından öğrenildiği tarihten itibaren 6 iş günü içinde ve herhalde olayın gerçekleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
- 24. ve 25. maddelerin diğer fıkralarında öngörülen fesih nedenleri için ( sağlık nedenleri, zorlayıcı nedenler, işçinin tutuklanması veya gözaltına alınması) fesih süresi öngörülmemiştir.
- Ancak, Medeni Kanun Md. 2’deki dürüstlük kuralı uyarınca makul süre içinde fesih hakkının kullanılmaması halinde yapılan fesih haksız hale gelir.
Şüphe Feshi
- İşçinin iş sözleşmesi haklı nedenle bildirimsiz feshe neden olacak davranışında bir kusuru ispat edilemiyorsa ancak bu davranış işveren yönünden iş ilişkisini devam ettirmekte zora sokmuş ve işçiye olan güven duygusunu sarsmış, işçinin yeterliliği konusunda işvereni şüpheye düşürmüş ise işveren, geçerli nedene dayanarak iş sözleşmesini bildirimli olarak feshedebilir. Buna şüphe feshi denilmektedir.
- İş sözleşmesinin haklı nedenle bildirimsiz feshinde ispat yükü, sözleşmeyi haklı nedenle fesheden taraftadır. Yani işveren haklı nedenle feshettiyse işçinin açtığı davada ispat yükü işverendedir. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre ispat yükü kendisine düşen taraf bu durumu her türlü delille ispatlayabilir.