157 Diğer Stoklar
157 Diğer Stoklar Hesabı: 15 hesap grubunda bulunan ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamuller ve ticari mallar hesap kalemlerinin konusuna girmeyen, değeri düşen, artık, hurda, yoldaki, komisyoncudaki, kusurlu gibi stokların takip edildiği stok hesap kalemidir.
157 Diğer Stoklar Hesabının İşleyişi
- Diğer stoklar hesabı yapılan işlemin niteliğine göre maliyet veya emsal bedeli ile değerlenmektedir.
- Diğer stok elde edildiğinde hesabın borcuna kaydedilirken; satıldığında, kullanıldığında veya başka bir şekilde elden çıkarıldığında hesabın alacağına kaydedilir.
- Hesap borç kalanı verir.
- Diğer stokların satışından doğacak olan karlar 649 Diğer olağan gelir ve karlar hesabına, oluşabilecek zararlar ise 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar hesabına kaydedilir.
157 Diğer Stoklar Hesabı Borç Tarafına Kaydedilecek İşlemler
- İşletmenin bünyesindeki stokun kesin olmamakla beraber değerinin düşmesi.
- İşletmenin tedarik etmiş olduğu stokun henüz eline ulaşmamış olması yani malın henüz yolda olması aşamasında,
- Doğal afet, modası geçmiş olma veya malın nemlenmesi neticesinde işletmenin elindeki malın değerinin düşmesi durumunda,
- İşletme satılması amacıyla elindeki stoku komisyoncuya göndermesi halinde. ( Bu stoklara konsinye mallar denmektedir. Mal işletmenin hukuken mülkiyetindedir ancak satılması için komisyoncuya gönderilmiştir.)
- Malın üretimden kusurlu çıkmış olması durumunda,
- Üretim sonucu kalan artık ve hurdalar 157. Diğer Stoklar hesabının borç tarafına kaydedilir.
157 Diğer Stoklar Hesabı Alacak Tarafına Kaydedilecek İşlemler
- Daha önce kesin olamamakla birlikte değeri düşen malın değer düşüklüğünün ortadan kalkması durumunda,
- Diğer stokların satılması durumunda,
- Komisyoncuya gönderilmiş olan stokların satılması durumunda,
- Yoldaki stokların işletme tarafından teslim alınması halinde işletme, 157. Diğer Stoklar hesabının alacak tarafına kayıt yapılır.
157 Diğer Stoklar Hesabı Örnek Uygulamalar
Şimdi de 157 diğer stoklar hesabı ile ilgili örnek soruları inceleyelim.
Örnek : 1
Örnek: A işletmesi birim maliyeti 100 TL olan 5.000 adet malı satılması için komisyoncuya göndermiş ve işletme komisyoncuyla, yapılan her bir satış için KDV hariç 20 TL verilmesi konusunda aralarında anlaşmışlardır. Komisyoncu daha sonra 1000 adet malı 150 TL birim fiyattan peşin olarak satmış ve komisyon tutarını düştükten sonra kalan tutarı A işletmesinin banka hesabına göndermiştir. (KDV oranı %8 dir.)
Komisyoncuya Konsinye Mal Verilmesi Muhasebe Kaydı
A işletmesinin mülkiyetindeki malı komisyoncuya göndermesi durumundaki kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
B | A | ||
157 Diğer Stoklar | 500.000 | ||
153 Ticari Mallar | 500.000 |
B | A | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallardan Borçlu | 500.000 | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mallardan Alacaklı | 500.000 |
- A işletmesi 5.000 adet malı satılmak üzere komisyoncuya emaneten göndermesi ile mal birim maliyet bedeli olan 100 TL/adet tutarı üzerinden 157 Diğer stoklar hesabını borçlandırmıştır.
- Karşılığında da işletmenin elindeki mallar azalmış olduğu için 153 Ticari mallar hesabı aynı tutarla alacaklandırılmıştır.
- Ayrıca işletmeler, yukarıdaki gibi bu gönderme işlemini nazım hesaplarda da takip edebilirler.
A işletmesinden emaneten mal alacak olan komisyoncunun malın gönderilmesi durumundaki kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
B | A | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallar | 500.000 | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mal Sahipleri | 500.000 |
- Gönderilmiş olan mallar komisyoncu işletmeye emanet olup kendine ait olmadığı için komisyoncu bu malların kaydını yukarıda görüldüğü üzere nazım hesaplarda göstermektedir.
Konsinye Malın Satılması Muhasebe Kaydı
Anlaşma gereği malın satılması üzerine, A işletmesinin yapacağı kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
İşletme konsinye malın satış kaydı, satış maliyet kaydı ve nazım hesapların iptali kaydını yapacaktır.
| B | A | |
100 Kasa | 140.400 | ||
| 760 Pazarlama Satış Dağıtım Gideri |
| 20.000 | |
| 191 İndirilecek Kdv |
| 1.600 | |
| 600 Yurt İçi Satışlar | 150.000 | ||
| 391 Hesaplanan Kdv | 12.000 |
- Kayda göre komisyoncu 1000 adet malı 150 TL birim fiyatla satmış olduğu için yurtiçi satışlar hesabı 150.000 TL ( 1000 adet * 150 TL) olmuştur.
- Tahsil edilmiş olan KDV 391 Hesaplanan KDV hesabı da 12.000 TL ( 150.000 * %8) alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da komisyoncuya her bir adet mal satışı karşılığında yapılan satıştan 20 TL komisyon verileceği için 760 Pazarlama satış dağıtım gideri hesabı 20.000 TL ( 1000 adet * 20 TL) olmuştur.
- Sonrasında, ödenen veya ödenecek olan KDV si 191 İndirilecek KDV hesabı da 1.600 TL ( 20.000 * % 8) borçlandırılmıştır.
- Son olarak, bunların ödemesi de yapılan satıştan yani kasaya girecek paradan düşüleceği için kalan tutar olan 140.400 TL ( 150.000+12.000 – 20.000 – 1.600 ) “100.Kasa” hesabının borcuna kaydedilmiştir.
B | A | ||
621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti | 100.000 | ||
157 Diğer Stoklar | 100.000 |
- Öncelikle, İşletmenin komisyoncu aracılığı ile satılmış olan 1.000 adet malın birim maliyet değeri 100 TL olduğu için satış maliyet kaydında 621 satılan ticari mallar maliyeti hesabı 100.000 TL ( 100 TL * 1000 adet) borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da komisyoncu aracılığı ile mal satılmış olduğu için 157 Diğer stoklar hesabı aynı tutarda alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mallardan Alacaklar | 100.000 | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallardan Borçlular | 100.000 |
- Daha önce, satılmış olan bu mallar daha önce malın komisyoncuya gönderilmesi ile nazım hesaplarda izlenmişti.
- Bu kayıtla da satılmış olan 100 adet malın nazım hesap iptal kaydı yapılmış oldu.
Şimdi de malın satılması durumunda komisyoncunun yapacağı kaydı inceleyelim.
B | A | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye mal sahipleri | 100.000 | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallar | 100.000 |
- İlk başta malların satılmak üzere komisyoncuya gönderilmesi ile komisyoncu gönderilen malların tamamı için nazım hesaplara kayıt yapmıştır ve bu malların içerisinde satılan 1000 adet mal da bulunmaktadır.
- Şimdi de komisyoncu 1000 adet malın satılması ile yukarıdaki gibi satılan mal kadar nazım hesap iptal kaydı yapmıştır.
B | A | ||
100 Kasa | 21.600 | ||
| 600 Yurt İçi Satışlar |
| 20.000 |
391 Hesaplanan KDV | 1.600 |
- Komisyoncunun satış karşılığı almış olduğu komisyon bedeli kendisinin faaliyet konusu bir geliri olduğu için bu komisyon bedeli 600 Yurtiçi satışlar hesabına kaydedilmiştir.
- Sonrasında, tahsil edilmiş olan KDV 391 hesaplanan KDV hesabı alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da komisyoncunun kasasına para girişi olduğu için 100.Kasa hesabı borçlandırılmıştır.
Örnek: 2
A işletmesi birim maliyet fiyatı 1.200 TL olan 50 adet malı 2.000 TL birim fiyattan satılmak üzere komisyoncu olan X işletmesine göndermiştir. X işletmesi de bu malların 20 adedini 2.500 TL birim fiyattan çek karşılığı satmıştır. X işletmesi satış sonucu mal bedelini A işletmesinin banka hesabına göndermiştir. ( KDV oranı % 8’ dir.)
A işletmesinin mülkiyetindeki malı komisyoncuya göndermesi durumundaki kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
B | A | ||
157 Diğer Stoklar | 60.000 | ||
153 Ticari Mallar | 60.000 |
B | A | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallardan Borçlu | 60.000 | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mallardan Alacaklı | 60.000 |
- İlk olarak, A işletmesi 50 adet malı satılmak üzere komisyoncuya emaneten göndermesi ile mal birim maliyet bedeli olan 1.200 TL/adet tutarı üzerinden 157 Diğer stoklar hesabı borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da işletmenin elindeki mallar azalmış olduğu için 153 Ticari mallar hesabı aynı tutarla alacaklandırılmıştır.
- Ayrıca, bu gönderme işlemini nazım hesaplarda da gösterilmiştir.
A işletmesinden, emaneten mal alacak olan komisyoncunun malın gönderilmesi durumunda yapacağı kayıt da aşağıdaki gibi olacaktır.
B | A | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallar | 100.000 | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mal Sahipleri | 100.000 |
- Gönderilmiş olan mallar komisyoncu işletmeye emanet olup kendine ait olmadığı için komisyoncu bu malların kaydını yukarıda görüldüğü üzere nazım hesaplarda göstermektedir.
- Komisyoncuya mallar 2.000 TL birim fiyattan satılmak üzere gönderilmiş olduğu için X işletmesinin (komisyoncunun) 50 adet olan bu malları alış maliyeti 100.000 TL ( 2.000 TL * 50 adet) olacaktır.
Satış sonucunda, A işletmesinin yapacağı kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
- İşletme konsinye malın satış kaydı, satış maliyet kaydı ve nazım hesapların iptali kaydını yapacaktır.
B | A | ||
102. Bankalar | 43.200 | ||
| 600 Yurt İçi Satışlar |
| 40.000 |
391 Hesaplanan KDV | 3.200 |
Yukarıdaki kayda göre,
- A işletmesi için mal ilk başta komisyoncu ile anlaşıldığı üzere satış birim fiyatı 2.000 TL dir.
- 20 adet mal satışı yapıldığı için 600 Yurt içi satışlar hesabı 40.000 TL ( 2.000 TL * 20 adet) olarak kaydedilmiştir.
- Satış sonucu, tahsil edilmiş KDV olan 391 Hesaplanan KDV hesabı da 3.200 TL ( 40.000 * %8) tutarında alacaklandırılmıştır.
- Son olarak, satış tutarı komisyoncu tarafından banka hesabına gönderilmiş olduğundan banka mevduat hesabında bir artış olup “102.Bankalar” hesabı 43.200 TL (satış tutarı + KDV ) tutarında borçlandırılmıştır.
B | A | ||
621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti | 24.000 | ||
157 Diğer Stoklar | 24.000 |
- İşletmenin komisyoncu vasıtası ile satmış olduğu 20 adet malın birim maliyeti 1.200 TL olup 621 satılan ticari mallar maliyeti hesabı 24.000 TL (1.200 TL * 20 adet) borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da ilgili mallar işletmeden çıkmış olduğu için 157 Diğer stoklar hesabı azalıp aynı tutarda alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye Mallardan Alacaklı | 24.000 | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallardan Borçlu | 24.000 |
- A işletmesi tarafından malın komisyoncuya gönderilmesi ile 50 adet mal nazım hesaplarda gösterilmişti.
- Şimdi ise 20 adet malın satışı yapılmış olduğundan bu malların nazım hesap iptal kaydı yukarıdaki gibi kaydedilmiştir.
Satış sonucu X işletmesinin ( komisyoncunun) yapacağı kayıt aşağıdaki gibi olacaktır.
- X işletmesi ilk olarak malın alış kaydını, malın satış kaydını, satış maliyet kaydını ve nazım hesap iptal kaydını yapacaktır.
B | A | ||
153 Ticari Mallar | 40.000 | ||
191 İndirilecek KDV | 3.200 |
| |
100 Kasa | 43.200 |
-
- A işletmesi tarafından satılmak üzere gönderilmiş olan bu malların komisyoncu işletme tarafından alış birim maliyeti 2.000 TL olduğu için 20 adet malın satılması durumunda “153 Ticari Mallar” hesabı 40.000 TL ( 2.000 TL * 20 adet) olmuştur.
- Sonrasında, alım sonucu ödenmiş veya ödenecek KDV olan 191 İndirilecek KDV hesabı 3.200 TL ( 40.000 * %8) borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da X işletmesi tarafından mal peşin olarak alınmış olduğu için kasa da azalış olmuş ve 100 kasa hesabı 43.200 TL (mal alım tutarı + KDV tutarı) kadar alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
101 Alınan Çekler | 54.000 | ||
| 600 Yurtiçi Satışlar |
| 50.000 |
391 Hesaplanan KDV | 4.000 |
- Komisyoncu işletme 20 adet malı 2.500 TL birim fiyattan satmış olduğu için 600 Yurtiçi satışlar hesabına 50.000 TL ( 2.500 TL * 20 adet) kayıt yapılmıştır.
- Satış işlemi sonucu tahsil edilmiş KDV olan 391 Hesaplanan KDV hesabı da 4.000 TL ( 50.000 * %8) alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da satış çek alınarak yapılmış olduğundan “101 Alınan Çekler” hesabı 54.000 TL ( satış tutarı + KDV) borçlandırılmıştır.
B | A | ||
621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti | 40.000 | ||
153 Ticari Mallar | 40.000 |
- Malların komisyoncu işletme tarafından alış birim maliyeti 2.000 TL olduğu ve 20 adet mal satışı yapılmış olduğundan 621 satılan ticari mallar maliyeti hesabı 40.000 TL ( 2.000 TL * 20 adet) borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da mal komisyoncu işletmenin elinden çıkmış olduğu için 153 Ticari Mallar hesabı da aynı tutarda alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
910 Alacaklı Nazım Hesap Konsinye mal sahipleri | 40.000 | ||
900 Borçlu Nazım Hesap Konsinye Mallar | 40.000 |
- Malın komisyoncuya gönderilmesi ile komisyoncu işletme malın tamamı olan 50 adet malı nazım hesaplarda göstermiştik.
- Şimdi de, 20 adet malın satılması durumunda alım birim fiyatı olan 2.000 TL üzerinden nazım hesap iptal kaydı yapılmış oldu.
Fire ve Değeri Düşen Malların Muhasebe Kaydı
Örnek Uygulama:1
A işletmesinin deposunda muhafaza ettiği 100.000 TL değerindeki ticari malları nemlenmesi sebebi ile %25 değer kaybına uğramıştır. İşletme bu mallarını daha sonra senet karşılığı KDV hariç 80.000 TL ye satmıştır. (KDV oranı %10)
B | A | ||
157 Diğer Stoklar | 100.000 | ||
153 Ticari Mallar | 100.000 |
- Öncelikle,İşletmenin deposundaki ticari mallar değer düşüklüğüne uğramış olduğu için ticari malları azalmış olup 153 Ticari mallar hesabı alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da bu mallar değeri düşük mal olması sebebi ile 157 Diğer stoklar hesabı borçlandırılmıştır.
B | A | ||
654 Karşılık Giderleri | 25.000 | ||
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı | 25.000 |
- Değeri düşmüş olan mallar için karşılık ayırma işlemi yapılmaktadır.
- Bu sebeple de 654 karşılık giderleri hesabı 25.000 TL (100.000 * %25) borçlandırılıp, karşılığında da bu yazımızın arkasından anlatılacak aktif düzenleyici pasif karakterli bir hesap olan 158 Stok değer düşüklüğü karşılığı hesabı alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
121 Alacak Senetleri | 88.000 | ||
| 600 Yurtiçi Satışlar |
| 80.000 |
391 Hesaplanan KDV | 8.000 |
- İşletme satış yapmış olduğu için satış tahsil kaydı yapılır.
- 600 Yurtiçi satışlar hesabı 80.000 TL, tahsil edilmiş veya edilecek KDV olan 391 hesaplanan KDV hesabı da 8.000 TL ( 80.000 * %10) alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da senet alınmış olduğu için “121 Alacak Senetleri” hesabı borçlandırılmıştır.
B | A | ||
621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti | 100.000 | ||
157 Diğer Stoklar | 100.000 |
- Yapılan satış sonucu maliyet kaydında da işletmenin diğer stokları azalmış olduğu için 157 Diğer stoklar hesabı alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da 621 Satılan ticari mallar maliyeti hesabı borçlandırılmıştır.
B | A | ||
158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı | 25.000 | ||
644 Konusu Kalmayan Karşılıklar | 25.000 |
- Yukarıdaki kayıtta, daha önce ayrılmış olan karşılığın malın satılması sonucu iptali kaydı yapılmıştır.
- Buna göre daha önce alacaklandırılmış olan 158 Stok değer düşüklüğü karşılığı hesabı borçlandırılarak kapatılmış, karşılığında da 644 konusu kalmayan karşılıklar hesabı alacaklandırılmıştır.
- Eğer değeri düşmüş olan mal değerinin üzerinde satılsaydı, yani yukarıdaki örnek üzerinden gidecek olursak 100.000 TL lik ve değeri 75.000 TL ye düşmüş mal 110.000 TL ye satılırsa aradaki 25.000 TL (100.000 – 75.000) lik kısım yine aynı şekilde karşılığın iptali gereği 644 Konusu kalmayan karşılıklar hesabı alacağına ve kalan 10.000 TL (110.000 – 100.000) lik kısım ise 679 Diğer olağandışı gelir ve karlar hesabı alacağına kaydedilmektedir.
- Ancak, mal bu sefer 65.000 TL ye satılsaydı, yani planlanan kısım olan 75.000 TL nin altında bir rakama gelecek, o zaman da aradaki olumsuz fark olan 10.000 TL (75.000 – 65.000) 689 Diğer olağandışı Gider ve zararlar hesabı borcuna kaydedilecekti.
