111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı İşleyişi
111 özel kesim tahvil senet ve bonoları hesabı , özel sektör tarafından ihraç edilen tahvil senet veya bonoların izlendiği hesaptır.
Dönen Varlıklar hesap sınıfının (1) Menkul Kıymetler hesap grubunda (11) yer alır.
Aşağıda 111. hesabı ile işleyişi ile ilgili önemli hususları ele alacağız.
- Alış bedelleri ile muhasebeleştirilirler.
- Özel kesim tahvilleri ya da finansman bonoları satın alındıkları zaman alış bedelleri üzerinden 111 hesabının borç tarafına kaydedilir.
- Ancak, sorularda alış bedeli bulunmuyorsa, nominal değer üzerinden alındığı kabul edilmelidir.
- Elden çıkarıldıkları zaman ise yine alış bedelleri üzerinden 111 nolu hesabın alacak tarafına kaydedilirler.
- Tahviller ile birlikte tahsil aşamasına gelmiş kuponlar alındığı zaman bu kuponlar “108. Diğer Hazır Değerler” hesabında izlenir.
- Alış bedeli + Tahsil edilmemiş faiz, satış bedelinden fazla ise zarar; alış bedeli+ tahsil edilmemiş faiz, satış bedelinden düşük ise kar oluşmaktadır.
- Tahvil senet veya bonoların elden çıkarmasından doğan zararlar, “655. Menkul Kıymet Satış Zararları” hesabının borcuna,
- Elden çıkarma ile doğan karlar ise “645 Menkul Kıymet Satış Karları” hesabının alacağına kaydedilir.
- Menkul Kıymete tahakkuk eden faiz “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacağına işlenirken karşılığında “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına kaydedilir.
- İhraç tarihinden sonra işlemiş faizi ile birlikte satın alınan bu menkul kıymetler için, işleyen faizler “198. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabının borç kısmına yazılır.
- İşletmeler finansal tablolarını yıllık düzenlediği durumlarda 31.12 yıl sonlarında tahakkuk eden faizler “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına yazılacaktır.
- İşletmelerin finansal tablolarını 3 er aylık dönemlerde düzenlemesi durumunda ise;
- (Ocak, Şubat, Mart) için, 31.03.xxxx
- (Nisan,Mayıs,Haziran) için 30.06.xxxx,
- (Temmuz,Ağustos,Eylül) için 30.09.xxxx
- (Ekim,Kasım,Aralık) için 31.12.xxxx tarihinde,
- Tahakkuk eden faizler “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına yazılarak karşılığında “642.Faiz Gelirleri” hesabı alacak tarafına kayıt yapılacaktır.
- Diğer bir husus ise, alış veya satış için ödenen komisyonlar veya alım satım giderleri tahvil alış maliyetine eklenmeyeceğidir.
- Söz konusu alım satım giderleri,”659. Diğer Olağan Gider ve Zararlar” hesabının; komisyonlar ise “653. Komisyon giderleri Hesabının borç tarafına kaydedilmelidir.
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı Kapsamındaki Menkul Kıymetler
Finansman Bonosu
- Özel sektör şirketlerinin, finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu’ndan İzin alarak ihraç etmiş oldukları menkul kıymetlerdir.
- Özel sektör şirketleri, bu menkul kıymetleri borçlu sıfatıyla ihraç ederler.
- Vade tarihinde tamamen ya da vadeye kadar olan dönemde taksitler halinde nominal değerleri üzerinden ödenirler.
- Vadeleri 30 gün ile 365 gün arasındadır.
- Belirli bir iskonto ile satılabilmekle birlikte vade sonunda nominal (üzerinde yazılan değer) ile elinde bulunduranlara geri ödeme yapılır.
- Ayrıca kıymetin özelliğine göre , İskonto ile satılıp nominal değer ile geri ödenme durumunda elde eldilecek karın yanında faiz getirisi de sunabilirler.
- Ya da sadece faiz getirisi elde edilebilecek şekilde ihraç edilebilirler.
Tahvil (Özel Sektör)
- Özel kesim tarafından finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla borçlu sıfatıyla ihraç edilen borç senetleridir.
- Vadesi 1 yıldan fazla olan bir menkul kıymettir.
- Sermaye piyasası hükümelerine göre ihraç edilirler.
- Faiz ödemeli, Kuponlu, primli, ikramiyeli, kara iştirak hakkı veren, hisse senetleri ile değiştirilebilir, teminatlı, faiz oranları ayarlanabilir tahvil gibi çeşitleri vardır.
- Tahvil ödemeleri vade tarihinde tamamen veya vade süresince taksitler halinde ödenebilir.
Ayrıca, yukarıda sayılmayan ancak bu nitelikteki finansal araçlar 111 hesabında izlenmektedir.
111 özel kesim tahvil senet ve bonoları hesabı kapsamında kayıt yapılacak bazı menkul kıymetleri tanıdığımıza göre şimdi de hesabın işleyişini ele alalım.
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Borç Tarafına Yazılacak İşlemler
- Özel sektör tarafından ihraç edilen tahvil senet veya bono niteliğindeki menkul kıymetlerin alınması.
- Değerlemeye tabi tutulması sonucunda, bir değer artışı meydana gelmesi.
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Alacak Tarafına Yazılacak İşlemler
- Özel kesim tahvil senet ve bonolarının herhangi bir nedenle elden çıkarılması
- Değerlemeye tabi tutulması sonucunda, bir değer kaybı meydana gelmesi.
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Örnek Uygulamalar
Özel sektör tarafından ihraç edilen Tahvil senet veya bonoların; alınması, karla ya da zararla satılması, değerlenmesi, vb. gibi işlemler ile ilgili muhasebe kayıtlarını örnek sorularımızda bulabilirsiniz.
Tahvillerin İhraç Tarihinde Satın Alınması
A İşletmesi nominal değeri 45 TL , yıllık faizi %14 olan, 2 yıl vadeli, özel sektördeki XYZ Anonim Şirketi’nin ihraç ettiği tahvillerden, 500 adet banka aracılığıyla almıştır. Satın alma işlemi tahvilin ihraç tarihi olan 01.09.2022 tarihinde gerçekleşmiştir. Tahvil faiz ödemesi yıllık olarak yapılacaktır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir.
01.09.2022 Tahvil Alış Kaydı
B | A | ||
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları | 22.500 | ||
102. Bankalar | 22.500 |
Alınan Tahvil Tutarı : 500 x 45 = 22.500
Alınan tahviller 111. hesabında bir artışa neden olacağı için borç tarafına yazılmıştır.
Ödemeler de banka aracılığı ile yapıldığında “102.Bankalar” hesabının bakiyesinde azalışa neden olacağı için hesabın alacak tarafına yazılmıştır.
31.12.2022 Dönem Sonu Tahvil Faiz Kazancı kaydı
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 1.050 | ||
642.Faiz Gelirleri | 1.050 |
31.12.2022 tarihinde 9. 10. 11. ve 12. aylar için faiz tahakkuk edecektir. Bu nedenle tahakkuk eden faiz tutarı “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna, tahakkuk eden faiz de “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına yazılacaktır.
Tahakkuk eden faiz : [ A(anapara) x N(faiz Oranı) x T(süre) / 100(yıllık), 1.200(aylık ), 36.000(günlük) ] olarak hesaplanmaktadır.
Kısaca, (A x N x T ) / 100,1200,3600 olarak formülize edebiliriz.
Şimdi sorumuz için alış tarihinden 2022 yılı sonuna kadar olan faizi hesaplayalım.
(22.500 x 14 x 4) / 1200 = 1.050
01.09.2023 İlk Yıl Faiz Ödemesi
B | A | ||
102.Bankalar | 3.150 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 1.050 |
642. Faiz Gelirleri | 2.100 |
01.09.2022-31.12.2022 dönemi için daha önce 1.050 TL lik faiz tahakkuk ettirmiştik. şimdi de 1 yıllık vadenin dolduğu ve faiz ödemesinin yapılacağı 01.09.2022 tarihindeki kayıtları inceleyelim.
01.09.2022-31.12.2022 arası faiz tutarı 1.050 TL 31.12.2022 kaydında “642.Faiz Gelirleri” hesabına kaydedilmiştir.
Şimdi, 01.09.2022 tarihine kadar olan 1,2,3,4,5,6,7,8. aylar için 8 aylık faiz hesaplayarak kayıtlarımızı yapalım.
A x N x T / 100,1200,36000 formülü ile 22.500 x 14 x 8 / 1.200 = 2.100 TL bulunacaktır.
- Toplam 1 yıllık faizimiz 3.150 TL banka hesabımızda artışa neden olacağı için “102. Bankalar” hesabının borcuna yazılır.
- Daha önce tahakkuk eden 01.09.2022-31.12.2022 arası 1.050 TL faiz “181. Gelir Tahakkuklar” hesabından 01.09.2023 tarihinde tahsil edilmiş olduğu için alacaklandırılarak kapatılır.
- 01.09.2023 tarihinde tahsil edilen kalan 8 aylık faiz ise doğrudan “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına yazılır.
31.12.2023 Faiz Tahakkuk Kaydı
Şimdiye kadar,
- 01.09.2022 ihraç tarihinde alınma kaydı,
- 31.12.2022 dönem sonu faiz tahakkuk kaydı (2022),
- 01.09.2023 ilk faiz ödemesi kaydı yapılmıştır.
Şimdi de 31.12.2023 dönem sonu kaydını yapalım.
01.09.2023-31.12.2023 arası döneme denk gelen faizler için yılsonunda faiz tahakkukuk yapılacaktır.
9,10,11,12. aylar için a.n.t / 100,1200,36000 formülü ile tahakkuk eden 4 aylık faizi hesaplayalım.
22.500 x 14 x 4 / 1200 = 1.050
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 1.050 | ||
642.Faiz Gelirleri | 1.050 |
4 aylık tahakkuk eden (gerçekleşen ancak ödenmemiş) 1.050 Tl faiz “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna yazılır.
Karşılığında “642.faiz Gelirleri” hesabına kaydedilir.
Bu noktada, tahakkuk eden faizi tahsil etmememize rağmen gelir olarak kayıt yapmamız, faiz gelirinin 2023 döneminde elde eldilmiş olup dönemsellik ilkesi gereğince kayıtlara gelir olarak geçmesinden kaynaklanmaktadır.
01.09.2024 Tüm Vadenin Dolması Kaydı
- 01.09.2022 ihraç tarihinde alınma kaydı,
- 31.12.2022 dönem sonu faiz tahakkuk kaydı (2022),
- 01.09.2023 ilk faiz ödemesi kaydı,
- 01.09.2023 Dönem sonu faiz tahakkuk kaydı (2023), yapılmıştır.
B | A | ||
102.Bankalar | 25.650 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 1.050 |
111. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları | 22.500 | ||
642. Faiz Gelirleri | 2.100 |
31.12.2023 de dönem sonunda tahakkuk eden faiz, 01.09.2024 tarihinde tahsil edildiği için “181. Gelir Tahakkukları” hesabı alacaklandırılarak kapatılır.
Tahvillerin vadesi dolmuş olduğu için anapara olan 22.500 TL alış bedelli de tahsil olacaktır.
Bu nedenle “111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı” tahvil alış bedeli kadar alacaklandırılarak kapanacaktır.
01.09.2024 tarihinde 2024 e ait 8 aylık faiz tutarı da doğrudan tahsil edilmiş olup bir gelir hesabı olan “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına yazılacaktır.
Tüm anapara ve faiz tutarı bankaya yatacağından “102. Bankalar” hesabına 25.650 TL yatacaktır.
Tahvillerin İhraç Tarihinden Sonraki Bir Dönemde Alınması
A işletmesi Özel sektörede yer alan XYZ Anonim Şirketi’nin 01.07.2021 tarihinde ihraç etmiş olduğu, yıllık %18 faiz oranlı, yıllık faiz ödemeli, 1 Yıl vadeli, 420.000 TL nominal değerli tahvillerini 15.10.2021 tarihinde banka kanalıyla 460.000TL ye almıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir.
15.10.2021 Tahvil Alış Muhasebe Kaydı
Öncelikle, ihraç tarihi ile satın alma günü arasındaki işlemiş olan faizleri hesaplamamız gerekmektedir.
01.07.2021-15.10.2021 arasında 105 gün geçmiştir. (1 ay 30 gün kabul edilmiştir.)
Yine, a.n.t/100,1200,3600 formülü ile geçen süredeki faizi hesaplayalım.
420.000 x 18 x 105 / 3600 = 22.050 TL olarak işlemiş faiz bulunacaktır.
Burada unutmamanız gereken bir husus faizin hesaplamasını nominal değer üzerinden yapılmalıdır.
B | A | ||
111. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları | 437.950 | ||
198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 22.050 | ||
102. Bankalar | 460.000 |
Daha önce ihraç edilmiş tahvili kayıt ederken işlemiş olan alış bedeli;
( Alış Bedeli = Alışta ödenen tutar – Alış tarihine kadar işlemiş faiz tutarı ) formülü ile bulunmaktadır.
Örneğimizde, 460.000 Tl – 22.050 = 437.950 TL olarak alış bedeli olarak hesaplanmaktadır.
- Söz konusu alış bedelini, tahvillerde bir artış olacağı için 111. nolu hesabın borç tarafına,
- Şimdiye kadar işlemiş olan faizi “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” Hesabının borç tarafına
- Toplam 460.000 Tl lik ödeme de banka kanalı ile yapıldığı için ve banka bakiyesinde azalışa neden olacağı için “102.Bankalar” hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Kaydı
15.10.2021-31.12.2021 arasındaki döneme denk gelen faiz dönemsellik kavramı gereğince “181.Gelir Tahakkukları” Hesabının borç tarafına yazılmalıdır.
15.10.2021-31.12.2021 tarihleri arasında 75 gün bulunmaktadır. (Bir ay 30 gün kabul edilmiştir.)
420.000 x 18 x 75 / 36.000 = 15.750 TL
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 15.750 | ||
642.Faiz Gelirleri | 15.750 |
15.10.2021-31.12.2021 tarihi arasındaki 75 güne tekabul eden 15.750 Tl lik faiz tahakkuku “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna,”642.Faiz Gelirleri” hesabının da alacağına kaydedilmiştir.
01.07.2022 Tarihi Vade Sonu Kaydı
Şimdiye kadar 01.07.2022 tarihinde ihraç olan tahviller için,
- 15.10.2021 tahvil alış kaydı
- 31.12.2021 Dönem Sonu Kaydı (2021) yapılmıştır.
Şimdi de 1 yıl vadeli tahvillerimizin vade sonunda anapara ve faiz ödediği durumu inceleyelim.
- Öncelikle, 01.01.2022- 01.07.2022 dönemi için faiz hesaplaması yapalım.
- Bu dönem için 1,2,3,4,5,6. aylar için faiz hesaplaması yaptığımızda,
- 420.000 x 18 x 6 / 1.200 = 37.800 sonucu bulunacaktır.
| -1- | B | A | |
102.Bankalar | 75.600 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 15.750 |
| 198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 22.050 | ||
642.Faiz Gelirleri | 37.800 |
- Öncelikle, aşağıda faiz tahsil kayıtlarını yevmiye maddesinde kaydetmiş bulunmaktayız.
- 15.10.2021 tarihinde yapmış olduğumuz tahvil alışına kadar işleyen 22.050 TL faizin kaydolduğu “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklara” bu tutarı artık tahsil etmiş olduğumuz için alacaklandırarak kapattık.
- 31.12.2021 tarihinde tahakkuk eden 15.10.2021 – 31.12.2021 arası işleyen faizin kaydolduğu “181.Gelir Tahakkukları” hesabını, faiz tahsil olduğu için alacaklandırarak kapattık.
- 01.01.2022- 01.07.2022 dönemine ait 6 aylık faizi dönem içinde tahsil ettiğimiz için doğrudan “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına bir gelir hesabı olduğu için kaydettik.
| -2- | B | A | |
102.Bankalar | 437.950 | ||
111.Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları | 437.950 |
- Yukarıdaki yevmiye maddesinde ise “111.Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları hesabı” artık vade dolup anapara da banka hesabımıza yatacağı için tahvilimiz kadar alacak tarafına kayıt yaparak kapanmış oldu.
- Öte yandan bankaya yatan anapara da banka bakiyesini arttıracağı için “102.Bankalar” hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
Son olarak yapacağımız kayıtlardaki tutarların doğruluğunu sınamak adına işlemlerin sağlamasını yapalım.
Alış Bedeli : 460.000 – 22.050 = 437.950
1 yıl vadeli tahvilin İhraçtan itibaren toplam faiz kazancı : 420.000 x 18 x 1 /100 = 75.600
Bankaya Yatan Toplam Tutar : 75.600 (faiz) + 437.950 (Alış Bedeli) = 513.550 TL olacaktır.
Son iki yevmiye maddesini incelediğiniz zaman bankaya yatan anapara ve faizlerin doğru olduğunu görebilirsiniz.
Tahvilin Vadesinden Önce Satılması
Tahviller karlı ya da zararlı olarak vadesinden önce satılabilirler.
Satış yapıldığında satış tarihine kadar işlemiş olan tahsil edilmemiş tüm faizler kar zarar hesabına dahil edilir.
Tahvil Satış tutarı = Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Kar zarar Yoktur)
Tahvil Satış tutarı > Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Kar vardır.)
Tahvil Satış tutarı < Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Zarar vardır.)
Tahvilin Vadesinden Önce Karlı Satılması
A işletmesi 01.07.2021 tarihinde ihraç edilen 10.000 nominal değerli %30 faizli 2 yıl vadeli tahvilleri 01.08.2021 tarihinde 11.000 TL ye banka kanalıyla almıştır. 01.08.2022 tarihinde ise 15.000 TL ye satmıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.08.2021 Tahvil Alış Kaydı
Tahvil vadesinden sonra alınmış olduğundan önce, 01.07.2021-01.08.2021 tarihleri arasında işlemiş olan 1 aylık faizi hesaplayalım
10.000 x 30 x 1 /1.200 = 250 TL
Alış Bedeli = Tahvilin ihraçtan sonrası fiyatı – İşlemiş Faiz
Alış Bedeli = 11.000-250 = 10.750
B | A | ||
11. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı | 10.750 | ||
198. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 250 | ||
102. Bankalar | 11.000 |
- Öncelikle, işlemiş faizler düşüldükten sonra kalan tahvilimizin alış bedelini 111. Hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
- İşleyen faizi 198. Diğer Çeşitli Dönen varlıklar hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
- Toplam bankamızdan çıkan tahvilin ihraçtan sonraki alış tutarını ise banka bakiyesinde azalma olacağı için “102. Bankalar Hesabının” alacak tarafına kaydolmuştur.
31.12.2021 Tahvil Dönem sonu Kaydı
Tahvilin alış tarihi olan 01.08.2021 ile 31.12.2021 tarihi arası işleyen ve tahakkuk eden faiz dönemsellik ilkesi gereği “181 Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna kaydedilmiştir. Karşılığında ise dönemin geliri olduğu için “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacağına yazılmıştır.
8,9,10,11,12. Aylar için 5 aylık faiz hesaplayalım.
10.000 x 30 x 5 / 1.200 = 1.250 TL
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 1.250 | ||
642.Faiz Gelirleri | 1.250 |
01.07.2022 İlk yıl Faiz Ödemesi
Öncelikle, 1,2,3,4,5,6. Aylara ait 6 aylık faiz 2022 dönemi içerisinde ödendiği için doğrudan “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacağına yazılacaktır.
10.000 x 30 x 6 / 1.200 = 1.500
B | A | ||
102. Bankalar | 3.000 | ||
| 198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar |
| 250 |
181. Gelir Tahakkukları | 1.250 | ||
642.Faiz Gelirleri | 1.500 |
01.08.2022 Tahvilin Vadesinden Önce Satışı Kaydı
01.08.2021 tarihinde tahvilin alış ve işlemiş faiz kaydını,
31.12.2021 tarihinde 2021 yılı dönem sonu kaydını,
01.07.2022 tarihinde ilk yıl faiz ödemesi kaydını yaptık ,
Şimdi de, 01.07.2022-01.08.2022 arasındaki 1 aylık faiz tutarını hesaplayalım
10.000 x 30 x 1 / 1.200 = 250 TL bulunacaktır.
Böylece, tahvilin alışından satışına olan tüm süreçteki faizler hesaplanmıştır. Ancak kar zarar hesabı yaparken tahsil edilmeyen faizler üzerinden değerlendirme yapılmalıdır.
Çünkü işletme 01.07.2022 tarihinde 1 yıllık faizini banka yoluyla tahsil etmiştir.
Böylece, 15.000 (Tahvil Satış Bedeli) > Tahvil Alış Bedeli (10.750) + Tahsil Edilmemiş Faizler (250)
Hesaplamasından 4.000 TL kar edildiği görülecektir.
B | A | ||
102. Bankalar | 15.000 | ||
| 111. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları |
| 10.750 |
642.Faiz Gelirleri | 250 | ||
645.Menkul Kıymet Satış Karları | 4.000 |
15.000 Toplam tahvil satış bedelimiz banka bakiyesini arttıracağı için “102. Bankalar” hesabının borcuna yazılmıştır.
Satılan tahviller de “111. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı” bakiyesinde bir azalışa neden olacağı için alacak tarafına yazılmaktadır.
Tahvil işleyen faizi ile satıldığı için 01.07.2022-01.08.2022 arası işleyen faiz bir gelir hesabı olan “642.Faiz Gelirleri” Hesabının alacağına kaydedilmiştir.
Tahvilin Vadesinden Önce Zararla Satılması
A işletmesi 01.04.2021 tarihinde ihraç edilen 20.000 nominal değerli %15 faizli 2 yıl vadeli tahvilleri banka kanalıyla almıştır. 01.02.2022 tarihinde ise 15.000 TL ye satmıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.04.2021 Tahvil Alış Muhasebe Kaydı
B | A | ||
111. Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları | 20.000 | ||
102.Bankalar | 20.000 |
Nominal değer üzerinden alınan tahviller alım sebebiyle banka bakiyesinde azalışa neden olacağından dolayı “102. Bankalar” Hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
Söz konusu alım Tahvil envanterini arttıracağı için 111. Hesabının borç tarafına yazılmıştır.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Muhasebe Kaydı
Dönem sonu tahakkuk eden 4,5,6,7,8,9,10,11,12. Aylar için tahakkuk eden 9 aylık faiz tutarı dönem sonunda “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna, dönemsellik ilkesi gereği de döneme ait faiz geliri “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kayıt edilmiştir.
20.000 x 15 x 9 / 1.200 = 2.250
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 2.250 | ||
642.Faiz Gelirler | 2.250 |
01.02.2022 Tahvil Vade Öncesi Satış Kaydı
01.01.2022 den tahvilin satıldığı tarih olan 01.02.2022 e kadar ne kadar faiz getirisinin hesaplanması gerekmektedir.
20.000 x 15 x 1 / 1200 = 250 TL Satış öncesi 2022 yılına ait faiz tutarı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tahvil 2022 dönemi içerisinde işlemiş faizi ile birlikte satılacağından dolayı, 1 aylık faiz doğrudan “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kaydedilecektir.
B | A | ||
102.Bankalar 655. Menkul Kıymet Satış Zararları (-) | 15.000 7.500 | ||
| 111.Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları |
| 20.000 |
181.Gelir Tahakkukları | 2.250 | ||
642.Faiz Gelirleri | 250 |
- Toplam tahvil satışı dolayısıyla elde edilen 15.000 TL “102.Bankalar” hesabının bakiyesini arttıracağı için Borç tarafına yazılmıştır.
- 111. Hesabında yer alan tahvil alış bedelimiz olan 20.000 TL artık tahvil satıldığı için alacaklandırılmıştır.
- 31.12.2021 tarihinde tahakkuk ettirilen Gelir Tahakkuku ise 181 hesabına alacak kaydı yapılarak kapatılmıştır.
- 2022 dönemi içerisinde tahvil satışına kadar olan işleyen 250 TL faiz doğrudan “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına yazılmıştır.
- Tahvil Satış Bedeli (15.000) < Alış Bedeli ( 20.000) + Tahsil edilmemiş faizler ( 2.250+250 = 2.500 TL) olduğundan 20.000 – 17.500 = 7.500 TL zarar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Tahvilin Karla Alınması
Tahvil Senet veya Bonolar bazı durumlarda nominal değerlerinden düşük bir fiyatla alınabilmektedir.
Bu durumda alışta elde edilen Kar “380.Gelecek Aylara Ait Gelirler” ve “480 Gelecek Yıllara ait Gelirler” hesaplarında incelenmektedir.
Bu durumu aşağıdaki örnek üzerinden inceleyelim.
A işletmesi 01.06.2021 tarihinde ihraç edilen 30.000 nominal değerli %15 faizli 1 yıl vadeli tahvilleri banka kanalıyla ihraç tarihinde 28.800 TL ye almıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.06.2021 Tahvil Alış Kaydı
30.000 – 28.800 = 1.200 Tl tahvil kar ile alınmıştır. Söz konusu kar tahvilin vadesi olan kar tüm tahvil vadesine ay bazında bölüştürülmelidir.
1.200 / 12 = 100 TL karlı tahvil alımından her bir aya düşen tutardır.
6,7,8,9,10,11,12. aylara ait 7 aylık alış karı 7x 100 = 700 TL “642.Faiz Gelirleri” hesabına aktarılır. Kalan 5 aylık 500 TL faiz tutarı ise sonraki yıla ait olduğu için 480.Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabında izlenir.
B | A | ||
111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı | 30.000 | ||
| 102.Bankalar |
| 28.800 |
642.Faiz Gelirleri | 700 | ||
480. Gelecek Aylara Ait Gelierler | 500 |
Daha önceki örneklere baktığımızda, faiz kazançları için “181. Gelir Tahakkukları” “642.Faiz Gelirleri” ve şimdi de “380./480 Gelecek Aylara/Yıllara Ait Gelirler” hesaplarını kullandığımızı hatırlayalım.
Ancak bu hesapların kullanımları biraz kafa karışıklığına neden olabilmektedir.
Özet bir biçimde 4 ayrı hesabın arasındaki farkları irdeleyelim.
- “181.Gelir Tahakkukları” hesabı, adı üzerinde tahakkuk etmiş ancak henüz tahsil edilmemiş gelirlerin vadesinde tahsil edilmek üzere bu hesapta sırada beklediğini ifade etmektedir.
- “642.Faiz Gelirleri” dönem içerisinde elde edilen faiz gelirinin parasal değerini ifade etmektedir. Bu değer dönem sonu karına eklenmektedir.
- “380/480.Gelecek aylara/Yıllara ait Gelirler ise peşinen tahsil edilen ancak elde edilmesi süreci devam eden gelirleri ifade etmektedir.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Kayıtları
Öncelikle tahvilin yıl sonuna kadar tahakkuk eden 7 aylık faiz gelirini hesaplayalım.
30.000 x 15 x 7 /1200 = 2.625 TL
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 2.625 | ||
642. Faiz Gelirleri | 2.625 |
Şimdi de, 480 hesabına kaydettiğimiz tahvil alış karımızın vadesi dönem sonu finansal tablolarında 1 yılın altına düştüğü için 480 hesabından 380 hesabına 2022 yılında kalan 5 aylık kalan gelir aktarılır.
B | A | ||
480.Gelecek Yıllara Ait Gelirler | 500 | ||
380.Gelecek Aylara Ait Gelirler | 500 |
Tahvil Tahsilat ve Anapara Ödemesi işlemleri 112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabında olduğu gibi yapılacaktı
Tahvil ile ilgili Vergi Kesintilerinin Muhasebe Kaydı
X işletmesi 01.09.2022 tarihinde elinde bulundurduğu tahviller için 20.000 TL faiz ödemesini banka yoluyla tahsil etmiştir. Faiz ödemesi ile ilgili %10 vergi kesintisi yapılmıştır.
- İşletmenin elinde bulundurmuş olduğu tahviller ile ilgili almış olduğu faizin tahsilatında, (20.000 x 0.10 = 2000) vergi kesintisi yapılacaktır.
- Bu tutar elde edeceği faiz kazancından düşülerek banka hesabına yatacaktır.
B | A | ||
102.Bankalar | 18.000 | ||
193.Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar | 2.000 | ||
642. Faiz Gelirleri | 20.000 |
Bankalar hesabının bakiyesini, yatacak faiz geliri arttıracağı için borç tarafına kayıt yapılacaktır.
Ancak, faiz gelirinden kesinti yapıldığı için 2.000 TL kesintiden sonra 18.000TL kalan para “102.Bankalar” hesabının borcuna yazılacaktır.
Kesinti tutarı ise gelir elde ederken doğrudan yapılan bir vergi kesintisi olduğu için “193.Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabının borç tarafına kaydedilecektir.
İşletmenin elde etmiş olduğu faiz geliri ise “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacağına kaydedilecektir.
111 Hesabı Dönem Sonu Değerleme ve Karşılık Ayırma İşlemleri
111 özel kesim tahvil senet ve bonoları hesabı değerleme ve karşılık ayırma işlemleri ,”110. Hisse senetleri” hesabında olduğu gibi yapılmaktadır. İlgili Konu başlığına buradan ulaşabilirsiniz.
