112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı İşleyişi
112 kamu kesimi tahvil senet ve bonoları hesabı , kamu kurumları tarafından ihraç edilen, devlet tahvili ,hazine bonosu ve benzeri senetlerin takip edildiği hesaptır.
Dönen Varlıklar hesap sınıfının (1) Menkul Kıymetler hesap grubunda (11) yer alır.
Aşağıda, 112 hesabı ile ilgili önemli hususları öncelikle ele alacağız.
- Devlet Tahvilleri veya bonoları alış bedelleri ile muhasebeleştirilirler.
- Bu menkul kıymetler satın alındıklarında “112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı” nın borç tarafına kaydedilirler.
- Ayrıca, (sınavlara yönelik olarak), alış bedellerinin belirtilmediği durumlarda nominal değerleri alış bedeli kabul edilebilir.
- Herhangi bir nedenle, Devlet Tahvilleri veya Hazine Bonoları vb.elden çıkarılır ise alacak tarafına kayıt yapılır.
- Devlet tahvilleri ile birlikte tahsilat aşamasına gelmiş kuponlar alınır ise bu kuponlar “108. Diğer Hazır Değerler” hesabında izlenir.
- Alış bedeli + Tahsil edilmemiş faiz, satış bedelinden fazla ise zarar; alış bedeli+ tahsil edilmemiş faiz, satış bedelinden düşük ise kar oluşmaktadır.
- Devlet Tahvilleri yahut Hazine bonolarının elden çıkarması ile oluşan zararlar, “655. Menkul Kıymet Satış Zararları” hesabının borcuna,
- Elden çıkarılma sonucu oluşan karlar ise “645 Menkul Kıymet Satış Karları” hesabının alacağına kaydedilir.
- Dönem sonlarında söz konusu kıymetlere tahakkuk eden faizler “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacağına işlenirken, karşılığında “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına kaydedilir.
- İhraç tarihinden sonra işlemiş faizi ile birlikte satın alınan Devlet Tahvili veya Hazine bonoları için, işleyen faizler “198. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabının borç tarafına kaydedilir.
- Finansal tabloların yıllık düzenlediği işletmelerde, yıl sonlarında tahakkuk eden faizler “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına yazılır.
- Finansal tabloların 3 er aylık dönemlerde düzenlemesi durumunda ise;
- (Ocak, Şubat, Mart) için, 31.03.xxxx
- (Nisan,Mayıs,Haziran) için 30.06.20xx,
- (Temmuz,Ağustos,Eylül) için 30.09.20xx
- (Ekim,Kasım,Aralık) için 31.12.20xx tarihinde,
- Tahakkuk eden faizler “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına yazılarak karşılığında “642.Faiz Gelirleri” hesabı alacak tarafına kayıt yapılır.
- Ayrıca, Devlet Tahvilleri veya Hazine bonolarının alışları veya satışları için ödenen giderler, tahvilin maliyetine eklenemez.
- Ödenen, alım satım giderleri,”659. Diğer Olağan Gider ve Zararlar” hesabının; komisyonlar ise “653. Komisyon giderleri Hesabının borç tarafına kaydedilmelidir.
- İndirimli olarak alınan tahvil veya bonolar için, bu indirim tutarları 480/380 hesaplarına intikal ettirilir. Ancak, 112 hesabına yapılacak kayıtlarda alış bedeli olarak nominal değer esas alınır.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabında İzlenen Menkul Kıymetler
Devlet Tahvilleri
- Hazine tarafından, devlet harcamalarını veya nakit ihtiyacını finanse etmek amacıyla ihraç edilen borçlanma senetleridir.
- Bir veya daha fazla süreli olarak vadelendirilirler.
- Kuponlu ( belirli vadeden önce faiz tahsilatı imkanı sunan), iskontolu (nominal değerin altında alım imkanı sunan), dövize endeksli veya enflasyona endeksli olarak ihraç edilebilirler.
- Ödemeler devlet güvencesi altındadır.
Hazine Bonosu
- Devletin kısa vadeli finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ihraç ettiği borçlanma senetleridir.
- Vadeleri genellikle 3, 6 ve 12 ay olarak belirlenmektedir.
- Ödemeleri devlet güvencesi altındadır.
Gelir Ortaklığı Senetleri
- Devletin, yol, köprü, baraj, enerji gibi genellikle altyapı projelerine finansman sağlamak amacıyla ihraç ettiği borçlanma senetleridir.
- Menkul kıymeti elinde bulunduranlara devlet tarafından faiz geliri elde edilmesi taahhüt edilir.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı Borç Tarafına Yazılan İşlemler
- Kamu kurumları tarafından ihraç edilen Hazine bonosu, Devlet Tahvili Vb. Devlet güvencesindeki borçlanma senetleri alımı.
- Değerlemeye tabi tutulan bu menkul kıymetlerdeki değer artışları.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı Alacak Tarafına Yazılan İşlemler
- Söz konusu kamu kesimi senet ve bonolarının herhangi bir nedenle elden çıkarılması.
- Değerlemeye tabi tutulan menkul kıymette değer düşüklüğü oluşması.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı Örnek Uygulamalar
Devlet tarafından ihraç edilen Devlet Tahvili, Hazine Bonosu vb. borçlanma senetleri ile ilgili; alım, karlı, değerleme, kar/zarar işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarını ve açıklamalarını örnek sorularımız üzerinden inceleyebilirsiniz.
Devlet Tahvili veya Hazine Bonusunun İhraç Tarihinde Satın Alınması
D İşletmesi nominal değeri 90 TL , yıllık faizi %28 olan, 2 yıl vadeli, Hazine tarafından ihraç edilen Devlet tahvillerinden, 1.000 adet banka aracılığıyla almıştır. Satın alma işlemi tahvilin ihraç tarihi olan 01.08.2021 tarihinde gerçekleşmiştir. Tahvil faiz ödemesi yıllık olarak yapılacaktır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir.
01.08.2021 Tahvil Alış Kaydı
B | A | ||
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları | 90.000 | ||
102. Bankalar | 90.000 |
Alınan Tahvil Tutarı : 1.000 x 90 = 90.000
Alınan tahviller işletmenin elinde bulundurduğu tahvillerin değerini arttıracağı için “112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı” borç tarafına yazılmıştır.
Tahvil alımında banka hesabı kullanıldığı için banka hesabının bakiyesi alım tutarı kadar azalacaktır.
Bu nedenle “102. Bankalar” hesabının alacak tarafına kayıt yapılmıştır.
31.12.2021 Dönem Sonu Tahvil Faiz Kazancı kaydı
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 10.500 | ||
642.Faiz Gelirleri | 10.500 |
- 31.12.2021 tarihinde 8,9,10,11 ve 12. aylar için 5 aylık faiz tahakkuk edecektir.
- Tahakkuk eden faiz henüz tahsil edilmemiş bir gelir olduğu için, “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna,
- 2021 dönemine ait bir faiz olduğu için ve dönemsellik kavramı gereği 2021 yılı gelir tablosunda yer alması gerektiği için, Gelir tablosunda faiz gelirlerinin kaydedildiği “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına yazılmıştır.
Tahakkuk eden faizin hesaplanması için,
- Tahakkuk eden faiz : [ A(anapara) x N(faiz Oranı) x T(süre) / 100(yıllık), 1.200(aylık ), 36.000(günlük) ] formülü kullanılmıştır.
- Formülü Kısaca, (A x N x T ) / 100,1200,3600 olarak yazabiliriz.
Sorumda, ihraç tarihi ile dönem sonu arası için faiz hesaplaması yaptığımızda,
- (90.000 x 28 x 5) / 1.200 = 10.500 TL faiz tahakkuk edecektir.
01.08.2022 İlk Faiz Ödemesi Kaydı
- 01.08.2021-31.12.2021 dönemleri arası için bir önceki kaydımızda, 10.500 TL lik faiz tahakkuk ettirmiştir.
- Şimdi ise, 01.08.2022 tarihinde Devlet tahvilimizin ilk yılı dolmuş olup 1 yıllık faiz ödemesi işletmeye yapılacaktır.
- 01.08.2022 tarihinde yapmamız gereken işlem, 1,2,3,4,5,6 ve 7. aylara ait faiz giderlerinin içinde bulunduğumuz gelir tablosu hesabına aktarılması ve şimdiye kadar olan faizlerin tahsil edilmesidir.
- 2021 dönem sonunda 01.08.2021-31.12.2021 arası tahakkuk eden faizleri “181.Gelir Tahakkukları” hesabından alacak tarafına kayıt yaparak alacağız.
- 01.01.2022-01.08.2022 arası faizleri ise doğrudan tahsil edileceği için “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına gelir kaydı yaparak muhasebeleştireceğiz.
- Burada kavramamız gereken husus, tahakkuk eden ancak henüz tahsil etmemiş faizlerin tahsilatları için “181.Gelir Tahakkukları” hesabını kullanıyoruz, ancak 2022 yılına ait doğrudan 01.08.2022 tarihinde tahsil ettiğimiz faizler için ise banka hesabını kullanıyoruz.
- Öte yandan hem tahakkuk eden faizlerde hem de doğrudan tahsil ettiğimiz faizlerde bu hesapların karşılığı olarak, “642. Faiz Gelirleri” hesabını kullanıyoruz.
- Özetle, “181.Gelir Tahakkukları” hesabı 3. kişilerden sonraki dönemlerde yapılacak tahsilatlar yer alırken “642.Faiz Gelirleri” hesabında tahsil edilsin ya da edilmesin ilgili döneme ait oluşan faiz gelirleri izlenmektedir.
Sorumuza dönecek olursak, 01.01.2022-01.08.2022 dönemi arasındaki 7 aylık faizi hesaplayalım
- (A x N x T ) / 100,1200,3600 formülünü uygularsak,
- (90.000 x 28 x 7) / 1.200 = 14.700 TL faiz tahakkuk edecektir.
B | A | ||
102.Bankalar | 25.200 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 10.500 |
642. Faiz Gelirleri | 14.700 |
- 2021 dönem sonunda tahakkuk eden 5 aylık faizi kayıt etmiş olduğumuz, “181.Gelir Tahakkukları” hesabından 10.500 TL 01.08.2022 tarihinde tahsil edildiği için alacak tarafına kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- 2022 yılı faiz ödeme tarihine kadar olan 14.700TL faiz ise doğrudan tahsil ettiğimiz için başka bir hesaba kaydetmeden “102.bankalar” hesabının borcuna döneme ait bir faiz geliri olduğu için de “642.Faiz Gelirleri” Hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
- 10.500+14.700 = 22.500 Tl toplam tahsil ettiğimiz 1 yıllık faiz de bankalar hesabında yukarıda kayıtta toplanmıştır.
Dilerseniz sağlama yapmak amacıyla 1 yıllık faizi hesaplayıp bankada doğru tahsilat yapılıp yapılmadığını kontrol edebilirsiniz.
90.000 x 28 x 1 / 100 = 25.200 (Nominal değer üzerinden1 yıllık faiz) sonucu şimdiye kadar doğru kayıtlar yaptığımızı göstermektedir.
31.12.2022 Dönem Sonu Faiz Tahakkuk Kaydı
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 10.500 | ||
642.Faiz Gelirleri | 10.500 |
- 31.12.2022 tarihinde 8,9,10,11 ve 12. aylar için 5 aylık 10.500 TL faiz tahakkuk edecektir.
01.08.2023 Tüm Devlet Tahvili Vadesinin Dolması
Şimdiye kadar yapmış olduğumuz kayıtları gözden geçirelim,
- 01.08.2021 tahvilin ihraç tarihinde alınması kaydı.
- 31.12.2021 dönem sonu faiz tahakkuk kaydı (2021),
- 01.08.2022 ilk faiz ödemesi kaydı,
- 31.12.2022 Dönem sonu faiz tahakkuk kaydı (2023), şimdiye kadar yapmış olduğumuz işlemlerdir.
Şimdi de son kaydımız olan 01.08.2023 deki faiz tahsilatımızı ve tahvil anapara ödeme işlemimizi yapalım.
B | A | ||
102.Bankalar | 115.200 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 10.500 |
642. Faiz Gelirleri 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı | 14.700 90.000 |
- 2022 dönem sonunda yapmış olduğumuz 5 aylık tahakkuk eden faizin tahsilatı gerçekleştiği için “181.Gelir tahakkukları” alacak tarafına yazılarak kapatılmıştır.
- 01.01.2023-01.08.2023 dönemine ait 14.700 TL faiz doğrudan dönem içinde elde edilip tahsil edildiği için tahsilatı bankaya yapılacak karşılığı da “642.Faiz Gelirleri” hesabı alacaklandırılmıştır.
- Artık Menkul kıymetimizin vadesi tamamen dolduğu içinde envanterimizde bulunan kamu kesimi tahvili alış bedeli olan 90.000 TL ise “112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı” alacak tarafına kaydedilerek kapatılmıştır.
- 01.08.2023 tarihinde tahsil edilen faiz ve tahvil anaparası olan 115.200TL de banka hesabına yatırılacağı için borç tarafına kayıt yapılmıştır.
Devlet Tahvillerin İhraç Tarihinden Sonraki Bir Dönemde Alınması
B işletmesi, 01.06.2021 tarihinde ihraç edilmiş olan, yıllık %9 faiz oranlı, yıllık faiz ödemeli, 1 Yıl vadeli, 500.000 TL nominal değerli tahvillerini 18.11.2021 tarihinde banka kanalıyla 530.000TL ye almıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir.
İlk önce yapmamız gereken işlem tahvil ihraç tarihi olan 01.06.2021 tarihi ile 18.11.2021 tarihi arasında işleyen faizi hesaplamaktır.
01.06.2021-18.11.2021 tarihleri arasında 168 gün geçmiştir. (1 ay 30 gün olarak kabul edilmiştir.
A x N x T /100,1200,36000 formülünü bu sefer gün üzerinden hesaplayalım
500.000 x 9 x 168 / 36.000 = 21.000
Daha önce de belirttiğimiz gibi tahvil veya bono faizlerini nominal değer üzerinden hesaplamamız gerekmektedir.
B | A | ||
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları | 509.000 | ||
198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 21.000 | ||
102. Bankalar | 530.000 |
Daha önce ihraç edilmiş tahvili kayıt ederken işlemiş olan alış bedeli;
( Alış Bedeli = Alışta ödenen tutar – Alış tarihine kadar işlemiş faiz tutarı ) olarak karşımıza çıkmaktadır.
Örneğimizde de 509.000 = 530.000 – 21.000 olduğu gözükmektedir.
- Devlet tahvili alımı için toplam ödenen bedel banka bakiyemizde azalışa neden olacağı için 530.000 TL “102.Bankalar” hesabının alacak tarafına yazılacaktır.
- Alım ile ihraç tarihi arasında işleyen 21.000 TL faiz ise “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabının bakiyesini arttıracağı için borç tarafına kaydedilmiştir.
- Elde etmiş olduğumuz, 509.000 TL Tahvil alış bedeli ise “112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları hesabı” içerisindeki tahvil envanterimizi arttıracağı için borç tarafına yazılmıştır.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Kaydı
18.11.2021-31.12.2021 arasındaki döneme denk gelen faiz dönemsellik kavramı gereğince “181.Gelir Tahakkukları” Hesabının borç tarafına yazılmalıdır.
18.11.2021-31.12.2021 tarihleri arasında 42 gün bulunmaktadır. (Bir ay 30 gün kabul edilmiştir.)
500.000 x 9 x 42 / 36.000 = 5.250 TL olarak bulunacaktır.
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 5.250 | ||
642.Faiz Gelirleri | 5.250 |
- 18.11.2021-31.12.2021 tarihi arasındaki 42 güne ait 5.250 TL lik faiz tahakkuku henüz tahsil edilmemiş bir faiz ödemesi olduğundan dolayı “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna,
- 2021 yılına ait bir faiz geliri olduğu için de ”642.Faiz Gelirleri” hesabının da alacağına gelir olarak kaydedilmiştir.
01.06.2022 Tahvil Vade Sonu Anapara ve Faiz Ödemesi Kaydı
Şimdiye kadar 01.06.2022 tarihinde ihraç olan tahviller için,
- 18.11.2021 tahvil alış kaydı,
- 31.12.2021 Dönem Sonu Kaydı (2021) yapılmıştır.
Şimdi de 1 yıl vadeli tahvillerimizin vade sonunda anapara ve faiz ödediği durumu inceleyelim.
Unutmayalım ki vade sonu bizim tahvili aldığımız tarihten 1 yıl sonra (18.11.2022) değil, tahvilin ihracından 1 yıl sonra (01.06.2022) olacaktır.
- Öncelikle, 01.01.2022- 01.06.2022 dönemi için faiz hesaplaması yapalım.
- Bu dönem için 1,2,3,4,5. aylar için faiz hesaplaması yaptığımızda,
- 500.000 x 9 x 5 / 1.200 = 18.750 sonucuna ulaşacağız.
| -1- | B | A | |
102.Bankalar | 45.000 | ||
| 181.Gelir Tahakkukları |
| 5.250 |
| 198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 21.000 | ||
642.Faiz Gelirleri | 18.750 |
- Tahvil alım tarihinden 31.12.2021 tarihine kadar olan sürede işleyen faizin kaydedildiği “181.Gelir Tahakkukları” hesabındaki tahsil edilmemiş 5.250 TL faiz, 01.06.2022 tarihinde işletmeye ödeneceği için hesap, alacaklandırılarak kapatılmıştır.
- Tahvil ihraç tarihi ve tahvil alım tarihi arasında işleyen faizin kaydedildiği “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabında yer alan 5.250 TL faiz, bu tarihte tahsil edileceği için alacaklandırılarak kapatılmıştır.
- 01.01.2022 – 01.06.2022 arasındaki faiz ise dönem içinde tahsil olduğu için; 181,198, hesapları gibi ek bir hesaba ihtiyaç duymadan doğrudan banka hesabının borcuna yazılıp karşılığında da “642.Faiz Gelirleri”ne kaydedilecektir.
- Sonuç olarak, 181, 198, 642 hesaplarındaki tutarlar bankadan tahsil edileceği için bu faizler banka hesabının borç tarafında birikecektir.
| -2- | B | A | |
102.Bankalar | 509.000 | ||
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları | 509.000 |
- Vade bitim tarihi olan 01.06.2022 ‘da hem anapara hem de faiz işletmeye geri ödeneceği için 2. yevmiye maddesindeki kayıtta 509.000 alış bedeli ile kaydedilen Devlet tahvillerinin anaparalarını bankadan tahsil etmiş olduk.
- Tahvil sayısında bir azalış olduğu için satılan tahviller, bakiyeyi azaltacaktır.
- Bundan dolayı, 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı alacak tarafına yazılmıştır.
- Devlet tahvilinin anapara tahsili banka bakiyesini arttıracağı için de “102. Bankalar” hesabının alacak tarafına işlem yapmış bulunmaktayız.
Son olarak, yapmış olduğumuz faiz hesaplamalarının doğruluğunu vade tarihinde sınamak adına,
Alış Bedeli : 530.000 – 21.000 = 509.000
1 yıl vadeli tahvilin İhraçtan itibaren toplam faiz kazancı : 500.000 x 9 x 1 /100 = 45.000
Bankaya Yatan Toplam Tutar : 45.000 (faiz) + 509.000 (Alış Bedeli) = 554.000 TL olacaktır.
Son iki yevmiye maddesini incelediğiniz zaman bankaya yatan anapara ve faizlerin doğru olduğunu görebilirsiniz.
Devlet Tahvilinin Vadesinden Önce Satılması
Tahviller karlı ya da zararlı olarak vadesinden önce satılabilirler.
Satış yapıldığında satış tarihine kadar işlemiş olan tahsil edilmemiş tüm faizler kar zarar hesabına dahil edilir.
Tahvil Satış tutarı = Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Kar zarar Yoktur)
Tahvil Satış tutarı > Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Kar vardır.)
Tahvil Satış tutarı < Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilecek Faiz ( Zarar vardır.)
Tahvilin Vadesinden Önce Karlı Satılması
C işletmesi 01.09.2021 tarihinde ihraç edilen 100.000 nominal değere sahip %12 faizli 2 yıl vadeli devlet tahvillerini, 01.11.2021 tarihinde 110.000 TL ye banka kanalıyla almıştır. 01.12.2022 tarihinde ise 150.000 TL ye satmıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.09.2021 Tahvil Alış Kaydı
Devlet tahvili ihraç tarihinden sonra alınmıştır. Bu nedenle, öncelikli olarak ihraç tarihi ve alım tarihi arasındaki işlemiş faizi hesaplamamız gerekmektedir.
01.09.2021-01.11.2021 2 aylık bir süre bulunmaktadır.
100.000 x 12 x 2 / 1.200 = 2.000 TL ihraç ile alım tarihi arasındaki işlemiş faizler.
Devlet Tahvili Alış Bedeli : 110.000 – 2.000 = 108.000TL
B | A | ||
112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı | 108.000 | ||
198. Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar | 2.000 | ||
102.Bankalar | 110.000 |
- 01.09.2021-01.11.2021 tarihleri arasında işlemiş olan faizler alım bedelinden çıkartıldıktan sonra kalan tutar 112. hesabın borç tarafına kaydedilmiştir.
- Ayrıca işlemiş olan söz konusu faizler “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabının borç tarafında izlenmiştir.
- Tüm bu, devlet tahvili + işlemiş faiz alımı, bankadan ödenerek banka bakiyesini azaltacağı için “102.Bankalar” hesabının da alacak tarafında yer almıştır.
31.12.2021 Tahvil Dönem sonu Kaydı
Şimdi de dönemsellik ilkesi gereği alım tarihimiz olan 01.11.2021 ile 31.12.2021 arasındaki işleyen 2 aylık faiz tutarını hesaplayıp ilgili hesaplara aktaralım.
100.000 x 12 x 2 /1.200 = 2.000 TL ( 2 aylık faiz)
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 2.000 | ||
642.Faiz Gelirleri | 2.000 |
- Alış tarihi ile dönem sonuna kadar olan tahsil edilmemiş 2.000TL devlet tahvili faizini “181.Gelir Tahakkukları” hesabının borç tarafına kaydettik.
- Buna karşılılık olarak da faiz geliri 2021 yılına ait bir gelir olduğu için “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kaydetmiş olduk.
01.09.2022 İlk yıl Faiz Ödemesi
Tahvilimiz yıllık faiz ödemeli faiz olduğundan ihraç tarihinden 1 yıl sonra yani 01.09.2022 tarihinde ilk faiz ödemesini yapacaktır.
Şimdiye kadar, 01.09.2021 tarihinde ihraç edilen devlet tahvilleri için,
01.11.2021 devlet tahvili alış ve işlemiş faiz kaydı,
31.12.2021 dönem sonu faiz tahakkuk kaydını yapmış bulunmaktayız.
Şimdi de 01.09.2021 tarihli ilk faiz tahsilatı kaydını yapalım.
Kayda geçmeden önce 01.01.2022-01.09.2022 arasında işleyen 1,2,3,4,5,6,7,8. aylara ait 8 aylık faizi hesaplayalım,
100.000 x 12 x 8 / 1.200 = 8.000 TL
B | A | ||
102. Bankalar | 12.000 | ||
| 198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar |
| 2.000 |
181. Gelir Tahakkukları | 2.000 | ||
642.Faiz Gelirleri | 8.000 |
- 01.12.2022-01.09.2022 dönemi için tahakkuk eden 8.000 TL faiz, 2022 döneminin bir geliri olduğu için “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafında izlenmiştir.
- Karşılığında ise faiz dönem içinde tahsil edildiğinden dolayı başka bir tahakkuk hesabı kullanılmadan doğrudan banka hesabına aktarılmıştır.
- 2021 dönem sonunda tahakkuk eden 181 hesabına kayıtlı 2.000 Tl artık tahsilat yapıldığı için alacak tarafına ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- Devlet tahvili ihracı ile alım günü arasında işlemiş olan faizler de 1. yılın faiz ödeme gününde tahsil olacağı için “198.Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar” hesabı alacak tarafına ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- Son olarak tüm bu faiz tahsilatları banka aracılığı ile tahsil edileceği için toplam 12.000TL faiz tahsilatı “102.Bankalar” hesabının borç tarafına kaydedilmiştir.
01.12.2022 Tahvilin Vadesinden Önce Satışı Kaydı
Devlet tahvilimiz 01.12.2022 tarihinde satılacağından önce kar zarar hesabı yapılabilmesi için satış tarihinde tahsil olmamış faizleri hesaplamamız ve satış fiyatı ile kıyaslamamamız gerekmektedir.
01.09.2022 tarihinde en son faiz tahsilatımızı yaptık, bu tarihten itibaren satış tarihimiz olan 01.12.2022 tarihine kadar olan faizleri hesaplayalım. (9,10,11. aylar için 3 aylık faiz işleyecektir.)
100.000 x 12 x 3 / 1.200 = 3.000
Not: Biz bu 3.000 TL faizi tahsil etmeyeceğiz. Ancak, tahvili işlemiş faizi ile birlikte başka bir kişi veya kuruma satış bedelimiz içerisinde devredeceğimiz için faiz gelirini elde etmiş sayılıyoruz. Bu nedenle bu Gelir “642.Faiz Gelirleri” olarak kayıtlarımızda yer alacaktır.
Sonuç olarak, 150.000 (Tahvil Satış Bedeli) > Tahvil Alış Bedeli (108.000) + Tahsil Edilmemiş Faizler (3.000) olduğundan,
Hesaplama sonucu 39.000 TL kar edildiği görülecektir.
B | A | ||
102. Bankalar | 150.000 | ||
| 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı |
| 108.000 |
642.Faiz Gelirleri | 3.000 | ||
645.Menkul Kıymet Satış Karları | 39.000 |
- Toplam 150.000TL satış tahsilatı ile banka bakiyesi artacağı için “102.Bankalar” hesabının borç tarafına kayıt yapılmıştır.
- Envanterimizde yer alan 108.000 TL alış bedeli ile kayıtlı Devlet tahvili satış yapıldığı için alacak tarafına ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- 01.09.2022-01.12.2022 dönemine ait işlemiş faiz tahville birlikte satış fiyatına dahil olarak devredileceği için “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kayıt yapılmıştır.
- [ Tahvil Satış Bedeli > Tahvil Alış Bedeli + Tahsil Edilmemiş Faizler ] eşitsizliği sonucunda 39.000 TL kar oluşacağı için bu kar “645. Menkul Kıymet Satış Karları” hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
- Unutmayalım ki 6’lı hesap grubunda yani gelir tablosu hesaplarında Kar ve Gelir hesapları alacak tarafından, Gider ve zarar hesapları borç tarafından artış göstermektedir.
Tahvilin / Hazine Bonosunun Vadesinden Önce Zararla Satılması
C işletmesi 01.05.2021 tarihinde ihraç edilen 1.000 adet 200 TL nominal değerli %24 faizli 1 yıl vadeli Hazine bonolarını banka kanalıyla almıştır. 01.03.2022 tarihinde ise 180.000 TL ye satmıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.05.2021 Hazine Bonosu Alış Muhasebe Kaydı
Öncelikle, Hazine Bonosunun alış bedelini hesaplayalım.
1.000 Adet x 200 TL = 200.000
B | A | ||
112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları | 200.000 | ||
102.Bankalar | 200.000 |
- Toplam 200.000 TL alış bedelli Hazine Bonoları, Bono envanterini arttıracağı için “112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları” hesabının borç tarafına yazılmıştır.
- Ödemeler banka kanalıyla yapıldığından banka bakiyesi azalacaktır. Bu nedenle alacak tarafına alış bedeli olan 200.000 TL kadar kayıt yapılacaktır.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Muhasebe Kaydı
Dönem sonu tahakkuk eden 6,7,8,9,10,11,12. Aylar için tahakkuk eden 7 aylık faiz tutarı dönem sonunda “181. Gelir Tahakkukları” hesabının borcuna, dönemsellik ilkesi gereği de döneme ait faiz geliri “642. Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kayıt edilmiştir.
200.000 x 24 x 7 / 1.200 = 28.000
B | A | ||
181. Gelir Tahakkukları | 28.000 | ||
642.Faiz Gelirler | 28.000 |
01.03.2022 Hazine Bonosu Vadesinden Önce Satış Kaydı
Öncelikle, 01.01.2022 den hazine bonosunun satıldığı tarih olan 01.03.2022 kadar olan faiz getirisini hesaplayalım.
Bu döneme ait 1 ve 2. aylar için 2 aylık faiz hesaplayalım.
200.000 x 24 x 2 / 1.200 = 8.000
Bono Satış Bedeli (180.000) < Bono Alış Bedeli ( 200.000) + Tahsil edilmemiş faizler ( 28.000+8.000 = 36.000 TL) olduğundan eşitsizlikte 236.000 – 180.000 = 56.000 TL zarar çıkacaktır.
B | A | ||
102.Bankalar 655. Menkul Kıymet Satış Zararları (-) | 180.000 56.000 | ||
| 112. Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları |
| 200.000 |
181.Gelir Tahakkukları | 28.000 | ||
642.Faiz Gelirleri | 8.000 |
- “102.Bankalar” hesabının borç tarafına para yatma işlemi olduğu için hazine bonosu satış bedeli olan 180.000TL kaydedilmiştir.
- “655. Menkul Kıymet Satış Zararları (-)” hesabında artışlar borç tarafından olduğu için 56.000 TL borçlandırılarak kaydedilmiştir.
- Şirket envanterinde olan Hazine bonoları azalacağı için 112 hesabının alacak tarafına ters kayıt yapılarak kaydedilmiştir.
- 31.12.2021 dönem sonunda tahakkuk eden 28.000 tahsil edilmemiş faiz geliri satış ile birlikte devredileceği için alacak tarafına ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- 01.12.2022-01.03.2022 arası faiz geliri de satış ile karşı tarafa devredileceği için 2022 dönemine ait olan bu faiz geliri “642.Faiz Gelirlerinin ” alacak tarafına kaydedilmiştir.
- Sonuç olarak, Şirket envanterinde yer alan hazine bonoları 56.000TL zarar ile satılmıştır.
Tahvilin / Hazine Bonosunun Karla Alınması Muhasebe Kaydı
Devlet Tahvilleri veya Hazine Bonoları iskontolu alım vb. durumlarda nominal değerlerinden düşük bir fiyatla alınabilmektedir.
Bu durumda alışta elde edilen Kar “380.Gelecek Aylara Ait Gelirler” ve “480 Gelecek Yıllara ait Gelirler” hesaplarında takip edilmelidir.
Örnek : D işletmesi 01.09.2021 tarihinde ihraç edilen 30.000 nominal değerli %15 faizli 1 yıl vadeli Hazine Bonosunu banka yoluyla ihraç tarihinde %8 iskonto almıştır. İşletme finansal tablolarını yıllık olarak düzenlemektedir. Faiz ödemeleri yıllık olarak yapılacaktır.
01.09.2021 Tahvil Alış Kaydı
Öncelikle, Hazine Bonosunun alış bedelini tespit etmemiz gerekmektedir.
- 30.000 x 0,08 = 2.400 TL toplam nominal değer üzerinden indirimle alınmıştır.
- 30.000 – 2.400 = 27.600 TL Hazine Bonosunun alış bedeli olarak hesaplanmaktadır.
Şimdi de indirimin doğru hesaplara aktarılması için hesaplamalar yapalım.
- 2.400 / 12 (Tüm vade) = 200 TL aylık yansıtılacak indirimden kaynaklı faiz geliri.
Bu noktada, toplam indirimden 2021 dönemine denk gelen indirim tutarı, bir faiz geliri olarak “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kaydedilecektir. Kalan tutar ise, “480. Gelecek Yıllara Ait Gelirler” hesabına kaydedilmelidir.
- İndirimden, 2021 yılına denk gelen tutar : 9,10,11,12. aylar için 4 aylık (4 x 200) 800 TL olacaktır.
- İndirimden, 2022 yılına denk gelen tutar : 1,2,3,4,5,6,7,8. aylar için 8 aylık (8 x 200) 1.600 TL olacaktır.
B | A | ||
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı | 30.000 | ||
| 102.Bankalar |
| 27.600 |
642.Faiz Gelirleri | 800 | ||
480. Gelecek Aylara Ait Gelierler | 1.600 |
- İşletmenin satın almış olduğu hazine bonosu, nominal değerden düşük olarak alınmış olduğu için ve bu indirimi doğrudan alım esnasında ödemediğimiz için bir faiz geliri olacaktır.
- Faiz geliri olmasının nedeni ise menkul kıymetin elimizde bulunmasından kaynaklı bir gelir olmasından kaynaklanmaktadır.
- Doğrudan alış esnasında elde etmiş olduğumuz bu gelirin; 2021 yılına denk gelen 800 TL lik kısmını “642.Faiz Geliri” hesabına kaydettik.
- Öte yandan, indirim sonucunda, normalde alış bedelleri ile kayıt ettiğimiz hazine bonoları veya tahvilleri nominal değerden düşük değerde kaydetmemiz menkul kıymet değerlerinde bir düşüklüğe neden olacağı için bu farkları 112 hesabından düşmemiz uygun olmayacaktı.
- Bu nedenle, bir gelir olarak doğrudan 642 ve 480 hesaplarını kullandık.
31.12.2021 Tahvil Dönem Sonu Kayıtları
Öncelikle, hazine bonosunun yıl sonuna kadar tahakkuk eden 4 aylık faiz gelirini hesaplayalım.
30.000 x 15 x 4 /1200 = 1.500 TL
B | A | ||
181.Gelir Tahakkukları | 1.500 | ||
642. Faiz Gelirleri | 1.500 |
Şimdi de, 480 hesabına kaydettiğimiz hazine bonosu alış karımızın vadesi dönem sonu finansal tablolarında 1 yılın altına düştüğü için 480 hesabından 380 hesabına 2022 yılında kalan 8 aylık 1.600 TL kalan gelir aktarılır.
B | A | ||
480.Gelecek Yıllara Ait Gelirler | 1.600 | ||
380.Gelecek Aylara Ait Gelirler | 1.600 |
01.09.2022 Hazine Bonosu Vade Sonu İşlemleri
B | A | ||
380.Gelecek Yıllara Ait Gelirler | 1.600 | ||
642.Faiz Gelirleri | 1.600 |
- 2021 Yılı sonunda dönem sonu işlemlerinde 380 hesabına aktarılan 1.600 TL tutar hazine bonosunun vadesi dolduğu için 2022 “642.Faiz Gelirleri” hesabının alacak tarafına kaydedilmiştir.
- 380 hesabı ise borç tarafına ters kayıt yapılarak gelirleştirme işlemi yapıldığı için kapatılmıştır.
B | A | ||
102.Bankalar | 30.000 | ||
112.Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları | 30.000 |
- Vade Sonunda envanterimizdeki 30.000TL lik hazine bonosu anaparası iade edileceği için 112 hesabı alacak tarafında ters kayıt yapılarak kapatılmıştır.
- Yatan anapara tutarı da banka hesabının borç tarafına yazılmıştır.
B | A | ||
102.Bankalar | 4.500 | ||
| 181. Gelir Tahakkukları |
| 1.500 |
642.Faiz Gelirleri | 3.000 |
- 2022 dönemine ait 8 aylık faiz ve 2021 dönem sonunda tahakkuk eden ancak tahsil edilmemiş faiz tahakkukları vade sonunda banka hesabına yatacaktır.
- 2022 yılı için 30.000 x 15 x 8 /1200 = 3.000
- 20201 dönem sonu kaydedilen 1.500 TLtahsil edilmemiş faiz 01.09.2022 tarihinde tahsil edileceği için ters kayıt ile alacak tarafında kapatılmıştır.
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı Dönem Sonu Değerleme ve Karşılık Ayırma İşlemleri
112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı değerleme ve karşılık ayırma işlemleri ,”110. Hisse senetleri” hesabında olduğu gibi yapılmaktadır. İlgili Konu başlığına buradan ulaşabilirsiniz.
