150 İlk Madde ve Malzeme
150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı,işletmenin üretim yapmak veya başka faaliyetlerde kullanmak üzere elinde bulundurduğu hammadde, yardımcı malzeme, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin takip edildiği hesaptır.
İlk madde ve malzemeler nelerdir?
Hammadde
Üzerinde ilk kez değişim işlemleri uygulanacak ve üretilecek olan mamulün oluşumunu sağlayacak olan maddelerdir.
Örneğin: masa üretiminde kullanılacak olan ağaç veya tekstil ürünü üretiminde kullanılacak olan pamuk. Hammadde üretime gönderildiğinde 710 Direkt ilk madde ve malzeme giderleri hesabı borçlandırılmaktadır.
Sebebi ise üretime gönderilen hammaddenin üretilen ürünün bünyesini oluşturmasıdır.
Yardımcı Malzeme
Üretilecek olan mamulün oluşumunda katkısı olan ancak mamulün bünyesini oluşturmayan malzemelerdir.
Örneğin: masa üretiminde kullanılacak olan çivi, yapıştırıcı veya tekstil ürünü üretiminde kullanılacak olan dikiş ipi veya boya.
Bu malzemenin üretime gönderilmesi durumunda 730 genel üretim giderleri borçlandırılır.
Sebebi ise yardımcı malzeme endirekt üretim malzemesi olmasıdır.
İşletme Malzemesi
Üretilecek olan mamulün üretiminin devamı için gerekli olan malzemelerdir. Örneğin: masa üretiminde kullanılacak olan çekiç veya şarjlı matkap, tekstil ürünü üretiminde kullanılacak olan dikiş makinası yağı veya iğnesi.
Bu malzemenin üretime gönderilmesi durumunda 730 Genel üretim giderleri borçlandırılır.
Sebebi ise işletme malzemenin endirekt üretim malzemesi olmasıdır.
Ambalaj Malzemesi
Üretilen mamulün muhafaza edilmesi ve alıcısına ulaştırılması için bir defa kullanılan ve alıcıdan geri alınmayan malzemelerdir.
Örneğin: Masa üretiminde kullanılan balonlu naylon, bant.
Diğer Malzemeler
Mamulün üretimi sırasında tüketilen yukarıda sayılmamış olan malzemelerdir. Örneğin: Kırtasiye, temizlik malzemeleri vb.
150 İlk Madde ve Malzeme Hesap İşleyişi
- İlk madde ve malzeme satın alındığında veya üretildiğinde alış veya üretim maliyet bedeli ile hesabın borcuna; satıldığında, üretime gönderildiğinde veya fire oluştuğunda ise hesabın alacak kısmına kaydedilmektedir.
- Üretilen veya satın alınan ilk madde ve malzemenin stoklanmasına kadarki yapılan tüm harcamalar onun maliyetini oluşturmaktadır.
150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı Borç Tarafına Kaydedilecek İşlemler
- İlk madde ve malzeme satın alındığında,
- İşletmede ilk madde ve malzeme üretimi yapıldığında,
- Stok fazlası ilk madde ve malzeme olması durumunda hesabın borç tarafına kayıt yapılır.
150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı Alacak Tarafına Kaydedilecek İşlemler
- Üretime İlk madde ve malzemenin gönderilmesi durumunda.
- İlk madde ve malzemenin satılması durumunda.
- Malzemenin tüketilmesi durumunda.
- Son olarak, ilk madde ve malzemenin stok noksanı vermesi durumunda hesabın alacak tarafına kayıt yapılır.
150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı Örnek Uygulamalar
Örnek: A işletmesi salça üretimi için kasası 25 TL den 2.000 kasa domatesi KDV dahil 59.000 TL ye satın almış karşılığında da çek vermiştir. Ayrıca ürünleri işletmeye getirmek için de KDV dahil 1.180 TL nakliyeye nakit ödeme yapmıştır. (KDV oranı %18)
B | A | ||
150 İlk Madde Ve Malzeme Hesabı | 50.000 | ||
191 İndirilecek KDV | 9.000 |
| |
103 Verilen çekler ve Ödeme emirleri | 59.000 |
- İşletmenin salça yapımı için ana malzeme olan domates alım kaydı için öncelikle, hesabı KDV hariç olarak, aynı zamanda ödenen veya ödenecek KDV olan 191 İndirilecek KDV hesabı borçlandırılmıştır,
- Karşılığında da ödeme işletmenin kendi çekini vermesi ile yapıldığı için aktif düzenleyici pasif karakterli hesap olan “103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri” hesabı alacaklandırılmıştır.
B | A | ||
150 İlk Madde Ve Malzeme Hesabı | 1.000 | ||
191 İndirilecek KDV | 180 |
| |
100.Kasa | 1.180 |
- İşletmenin alınan hammaddenin depoya taşınması için ödemiş olduğu nakliye bedeli de alınan malın maliyetine dahil olduğu için bu gideri de 150 hesabında izlemektedir.
- Yapılan nakliye gideri ile KDV hariç 150 İlk madde ve malzeme hesabı ve ödenen veya ödenecek KDV olan 191 İndirilecek KDV hesabı borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da nakden ödeme yapıldığı ve kasa da azalma yaşandığı için “100 Kasa” hesabı alacaklandırılmıştır.
Örnek: A işletmesi spor ayakkabı üretimi yapmaktadır. İşletme üretimine yardımcı olması için KDV hariç 20.000 TL lik ayakkabı kutusu satın almıştır. Karşılığında da çek ciro etmiştir. (KDV oranı % 18)
B | A | ||
150 İlk Madde Ve Malzeme Hesabı | 20.000 | ||
191 İndirilecek KDV ( 20.000 * %18 = 3.600)
| 3.600 |
| |
101 Alınan Çekler Hesabı | 23.600 |
- İşletme üretmiş olduğu ayakkabıların muhafazasını sağlamak amacıyla ayakkabı kutusu yani ambalaj malzemesi satın almıştır.
- Alınan ambalaj malzemesi de 150 hesabına kaydedilmektedir.
- Bu sebeple 150 hesabı KDV hariç ve ödenen veya ödenecek KDV olan 191 İndirilecek KDV tutarı borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da işletme kendisine daha önce verilmiş olan çeki ciro ederek ödediği için ve elindeki çekinde azalış olmasından “101 Alınan Çekler” hesabı alacaklandırılmıştır.
Örnek: A imalat işletmesi salça üretimi için almış olduğu 5.000 TL lik domatesi üretime göndermiştir.
B | A | ||
710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri | 5.000 | ||
150 İlk Madde ve Malzeme | 5.000 |
- Üretim işletmelerinde alınan hammadde üretime gönderildiğinde 710 Direkt İlk madde ve malzeme giderleri hesabında, İşçilikler de 720 Direkt işçilik giderlerinde izlenmektedir.
- Ancak tüm üretime gönderilen malzemeler ve işçilikler için bu geçerli değildir.
- Yukarıdaki salça üretimi için üretime gönderilen domatesler mamulün ana hammaddesi olduğu için ve kullanılacak olan işçilikte ana hammaddenin mamule dönüşümünde sarf edilen işçilik gideri olduğu için bu hesaplarda izlenmektedir.
- Eğer bunların dışında kalan malzeme kullanımı veya işçilik varsa örneğin ısınma, elektrik, makine yıpranma payı vb. giderler ise 730 Genel üretim giderleri hesabında izlenmektedir.
- Yukarıdaki örneğe gelirsek üretime gönderilen direk hammadde olduğu için 710 Direkt ilk madde ve malzeme giderleri hesabı borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da işletmenin almış olduğu ilk madde ve malzeme üretime gönderildiği için azalış olur ve 150 hesabı alacaklandırılmıştır.
