159 Verilen Sipariş Avansları
159 Verilen sipariş avansları hesabı, firmaların yurtiçi veya yurtdışından satın almak amacı ile sipariş verdiği stoklar için yapmış olduğu avans ödemelerinin takip edildiği hesaptır.
Firma siparişe bağlamış olduğu bu stoğu satmak veya üretimde kullanmak amacı ile sipariş etmiştir.
Bu hesabın stoklar hesap grubunda bulunmasının sebebi ise sipariş edilen ve avans verilen ilgili malın teslim alınması ile stoklar hesap grubu kalemlerinden birine dönüşecek olmasıdır.
Ayrıca,159 hesabı Tekdüzen hesap Planında, Dönen Varlıklar Ana Hesap Grubunun (1) Stoklar hesabı Grubunda (15) yer almaktadır.
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabının İşleyişi
- Firmanın satmak veya üretimde kullanmak amacı ile sipariş etmiş olduğu mal için siparişe istinaden önceden ödediği tutar bu hesabı borçlandırılır
- Sipariş edilen ve ön ödeme yapılan ilgili bu mal firma tarafından teslim alındığında ise hesap alacaklandırılarak kapatılır.
- Yurtdışından alınacak mal için yapılan; gümrük vergisi, nakliye, akreditif vb. harcamalarda ithal edilecek mal gümrükten çekilinceye kadar 159 hesabının borcunda takip edilecektir.
- İthal edilen, ön ödemesi ve ilgili harcamaları ile beraber 159 hesabı borcuna kaydedilmiş olan mal, gümrükten çekilince 159 verilen sipariş avansları hesabı alacaklandırılarak kapatılır.
- Karşılığında da mal firmaya gelene kadar 157 Diğer stoklar hesabı borçlandırılır.
- İthal edilen mal gümrükten çekilip firmaya gelene kadar olan süreçte 157 Diğer stoklar hesabı borcunda takip edilmişti.
- Mal firma tarafından teslim alındığında ise 157 Diğer stoklar hesabı alacaklandırılarak kapatılırken karşılığında ilgili stok hesabı (153 Ticari mallar, 150 hammadde ..) borçlandırılacaktır.
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı Borç Tarafına Kaydedilen İşlemler
- Sipariş edilen stoklar için önceden ödeme yapılması.
- İthal edilen mallar için gümrükten çekilinceye kadar yapılan harcamalar.
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı Alacak Tarafına Kaydedilen İşlemler
- Sipariş edilip ön ödemesi yapılmış olan malın firma tarafından teslim alınması.
- İthal edilen malın gümrükten çekilmesi.
159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı Örnek Uygulamalar
Örnek: (1)
- A işletmesi B işletmesinden 20.05.2023 tarihinde KDV hariç 80.000 TL’ lik hammadde sipariş etmiş ve malın %15’ lik tutarını ön ödeme olarak mevduat hesabından yapmıştır. İşletme 21.06.2023 tarihinde bu malı teslim almış ve avans tutarı düşülerek kalan tutar ve KDV’ si için çek ciro etmiştir. (KDV %20)
20.05.2023 Tarihli Kayıt
B | A | ||
159 V. Sipariş Avansları Hs | 12.000 | ||
12.000 |
- Kayda göre işletme mal siparişi karşılığı 20.05.2023 tarihinde B işletmesine 12.000 TL (80.000 TL * %15) avans vermiş olduğu için 159 verilen sipariş avansları borçlandırılmıştır.
- Karşılığında bu ödeme bankadan gerçekleştiği ve A işletmesinin banka hesabındaki tutarı azalacağı için 102 Bankalar hesabı alacaklandırılmıştır.
21.06.2021 Tarihli Kayıt
| B | A | |
150.İlk Madde ve Malzeme Hs. | 80.000 | ||
191.İndirilecek KDV Hs. | 16.000 | ||
159 V. Sipariş Avansları Hs. | 12.000 | ||
101 Alınan Çekler Hs | 84.000 |
- İşletme malı teslim aldığı için daha önce borçlandırılan 159 hesabı alacaklandırılarak kapatılmıştır.
- Aynı şekilde işletme hammaddeyi teslim aldığından 150 ilk madde ve malzeme hesabı ve onun ödenecek KDV’ si olan İndirilecek KDV hesabı borçlandırılmıştır.
- Ayrıca, öncesinde verilmiş olan avans mahsup edildikten sonra kalan tutar için çek ciro edilmiş ve işletmenin cüzdanında bulunan çekler azaldığı için de “101 Alınan Çekler” hesabı alacaklandırılmıştır.
Örnek: (2)
A işletmesi 01.02.2024 tarihinde ithal edeceği 12.000 $ değerindeki ticari mal için X banka hesabından kredi kullanarak malın değerinde akreditif açtırmıştır.
İşletme daha sonra 15.02.2024 tarihinde bu mal ile ilgili 1.200 $ KDV ve 2.500 $’ lık gümrük masrafını banka hesabından ödemiştir.
15.03.2024 tarihinde mal gümrükten çekilmiş ve malın A işletmesine getirilmesi aşamasında işletme KDV hariç 2.000 TL daha nakden ödeme yapmıştır. Ticari mal 18.03.2024 tarihinde A işletmesinin deposuna gelmiştir. (KDV %20)
01.02.2024 tarihinde 1$ = 13,40 TL
15.02.2024 tarihinde 1$ = 13,63 TL
15.03.2024 tarihinde 1$ = 14,78 TL
18.03.2024 tarihinde 1$ = 14,79 TL
01.02.2024 Tarihli Kayıt
B | A | ||
159 V. Sipariş Avansları Hs. (12.000 $ * 13,40 TL) | 160.800 | ||
300 Banka Kredileri Hs. 300.01 İthalat Kedileri Hs. | 160.800 |
- A işletmesi ithal edeceği ticari mal için ödeme garantisi niteliğindeki akreditif açtırmış olduğundan pasif karakterli bir hesap olan 300 Banka kredileri alt hesabı 300.01 İthalat kredileri hesabı alacaklandırılmıştır.
- Karşılığında da firmanın ithal edeceği ve henüz teslim almadığı ticari mal için bankadan akreditif açtırmış olduğundan 159 Verilen Sipariş Avansları hesabı borçlandırılmıştır.
15.02.2024 Tarihli Kayıt
B | A | ||
159 V. Sipariş Avansları Hs. (2.500 $ * 13,63 TL) | 34.075 | ||
191 İndirilecek KDV Hs. (1.200 $ * 13,63 TL) |
| 16.356 |
|
102 Bankalar Hs. | 50.431 |
- Kayda göre işletme ithal etmiş olduğu ticari mal için henüz teslim aşamasına gelmemiş olduğu için gümrük masrafı ve KDV ödemiştir.
- Bu sebeple 159 Verilen Sipariş Avansları hesabı ve ödenecek KDV olan 191 İndirilecek KDV hesabı borçlandırılmıştır.
- Karşılığında da ödeme banka hesabından gerçekleşmiş olduğu için 102 Bankalar hesabı alacaklandırılmıştır.
15.03.2024 Tarihli Kayıt
B | A | ||
157 Diğer Stoklar Hs. | 194.875 | ||
159 V. Sipariş Avansları Hs. | 194.875 |
- Ticari mal gümrükten çekilmiştir ancak henüz işletme tarafından teslim alınmamış olduğu için yoldaki stoklar statüsündedir.
- Bu sebeple verilen sipariş avansları hesabı kapatılır ve toplam tutar (160.800 TL + 34.075 TL) Diğer Stoklar hesabına aktarılır.
- Yani daha önce verilmiş ve verilen sipariş avansları hesabına kaydedilmiş ticari mal bedeli ve gümrük masrafı, mal yolda olduğu için stoklar hesap grubu içinde yer alan 157 Diğer stoklar hesabı borcuna aktarılırmış,
- Karşılığında da 159 Verilen Sipariş Avansları hesabı alacaklandırılarak kapatılmıştır.
18.03.2022 Tarihli Kayıt
| B | A | |
153 Ticari Mallar Hs |
| 196.875 | |
191.İndirilecek KDV Hs. |
| 400 | |
157 Diğer Stoklar Hs. | 194.875 | ||
100 Kasa Hs. | 2.400 |
- İşletme malı teslim almış olduğu için diğer stoklar hesabı alacaklandırılarak kapatılmıştır.
- Malın firmaya taşınması aşamasında da 2.000 TL + KDV ödenmiş olduğundan, bu tutarda malın maliyetine dahil olduğu için 153 Ticari mallar hesabı 196.875 TL (194.875 TL Diğer stok + 2.000 TL KDV hariç taşıma bedeli) borçlandırılmıştır.
- Malın firmaya taşınması için ödenmiş olan 400 TL’ lik (2.000 TL * %20) KDV de 191 İndirilecek KDV hesabında borçlandırılmıştır.
- Ayrıca malın firmaya taşınması için yapılan ödeme nakden yapılmış olduğu için de 100 Kasa hesabı alacaklandırılmıştır.
